Udarregi
Bertsolari gipuzkoarra. Aian jaio zen, Uztaia-buru baserrian, 1829ko urriaren 1ean, eta 1895eko urriaren 2an hil zen.
Udarregiren izena, gerora Txirritari bezala, haurtzaroan edo gaztaroan bizi izan zen baserritik etorri zitzaion. Bere bizitzaren gainerakoa -parte-hartzaile nagusia- Usurbilgo Artola-aundi baserrian eman zuen, Mendizorrotz eta Arratzain mendiek osatzen duten muinoan, Donostiako badia osoa aurrean zuela. Bertsolari bikainaren fama utzi zuen Udarregik, baina, zoritxarrez, ez dira asko herriak berari buruz gorde dizkigun ahapaldiak. Analfabetoa zen; bertso-paperen bat argitaratu nahi zuenean, Usurbilera jaisten zen, eta han Jose Txiki herriko organo-joleak berak diktatzen zizkion ahapaldiak kopiatzen zizkion. Hainbat dira P. Azpeitiko Sariketakoez gain, dagoeneko argitaratuta dauden beste hainbat ere bildu ahal izan ditu Zabalak. Horietako batek Aralarren behiak ("betizuak") nola uxatu zizkioten kontatzen du, behiek Gainzako kondearekin topo egin zutenean, eta haiek aurkitzeko egin behar izan zituen ibilaldiak. Honela dio ahapaldietako batek:
Beyac salto guc segui ser dibersiyuaez
nitzan nay orduko iyuaataungo aldera
urrengo zayuani eznaiz fortunoso
mundura jayuasori gaiztoz zortuzan conde
arrayua.
[Behiak saltoka, gu haien atzetik! Ze dibertigarria! Ez nintzen haraino
igo nahi izan nuen bezain
laster,(egin genuen) Ataunerantz hurrengo saioa, ni ez naiz
jaio izar onarekin mundu honetara, ordu txarrean agertu zen
konde madarikatu hura.]
Ahapaldi horiek balio dezakete Udarregiren bizitzaren ideiaren bat emateko, nahiko gogorra izan behar baitzuen. Azken ahapaldian "Udarregi gastiak" sinatzen da (Udarregi gaztea). Santa Agedako bizitza ere badu, bere jaiaren bezperan kantatu ohi denaz bestelakoa. 1893koa da ingelesek Donostia erre izanari buruzko konposizioa. Ez zen argitaratu behar; eskuz idatzita agertu zen bere kopiagilearen semearen etxean, aipatutako Jose Txiki, Usurbilgo organo-jolearen etxean. Urte berekoa da Usurbilgo Misioaren konposizio bat; 1894koa, langile katolikoek Erromara egindako erromesaldia kontatzen duena; eta 1895ekoa, Igeldoko Misioarena. Hauek guztiek, Erromarako erromesaldikoak izan ezik, "Udarregi zarrak" (Udarregi zaharra) dute sinaduratzat.
Erref. Antonio Zabala: Bertsolaritzaren historiaren zirriborroa. Auñamendi Bilduma, n. 37. Donostia, 1964.