Ataño.
1912an Errenteriako (Gipuzkoa) Bordaxar baserrian jaiotako euskal idazlea. 2000ko urtarrilaren 2an hil zen Iruñean.
Seminarioan ikasi zuen, baina 1936ko gerra zibilak bere karrera eklesiastikoa eten zuen. Gerra hasi zenean, frankistek preso hartu zuten, eta aita eta lau anaia ere espetxeratu zituzten; horietako bi Ondarretan (Donostia) fusilatu zituzten. Denborarekin heriotza zigorra kommutatu zioten Iruñeko San Kristobal gotorlekura preso eramanez. Gerra amaitu zenean, kaputxinoen ordenaren barnean sartzea erabaki zuen, fraide lego gisa. Lekarozko (Nafarroa) komentuan urte batzuk egin ondoren, Hondarribikora (Gipuzkoa) joan zen, eta han eman zuen bere bizitzaren zatirik handiena, baratzeaz arduratzen. Bere liburu guztiak, batez ere narratibakoak, Sendoa argitaletxearen Auspoa bilduman argitaratu zituen. Bere testuak Antonio Zavala jesuitak, aipatutako bildumaren zuzendariak, garbira pasatzen zituen.
Atañoren liburuetan lehena Txantxangorri kantaria (1979) izan zen, bere aitaren, Jose Zapirain bertsolariaren, bizitza birsortzen zuen eleberria. Auspoa bildumaren zuzendari den Antonio Zavala jesuitak Auspoaren auspoa, II (Sendoa, 1996) liburuan idatzi zuen bezala, agian Atañoren liburu hau izango da hitanoaren aditz-barietatean osorik idazten den lehena, lagunartekoena. "Ataño" ezizenaren atzean ezkutatuta argitaratu zuen egileak, eta lanaren arrakastarekin interes handia izan zuen benetan nor zen jakiteko.
Gero, 1981ean, Txori agertu zen, baserri giroko polizia eleberria. Etxean entzundako anekdota batean oinarritu zen Ataño. Krimen bat ikusi duen mutiko baten istorioa kontatzen da. Gaizkileak, ordea, ikusi egin du mutikoa, eta ihes egin behar du. Lanaren hitzaurrean Zavalak autorearen benetako nortasuna azaleratu zuen, bere baimena lortu ondoren.
Hurrengo lanak San Franziskoren bizitza (1981), Espetxeko negarrak (1984) eta Zigorpean (1985) izan ziren, azken bi hauek Ataño preso egon zeneko oroitzapen liburuak dira, 1936-1939ko gerra zibilaren urteetan. Azkeneko eleberriak dira: Eltzaorra (1985, bere haurtzaroan entzundako ahozko narrazio herrikoietan oinarritua); Odol-kutsua (1986, erromes bihurtzen den hiltzaile baten istorioa); Maitasunaren lanak (1988, Hondarribiko hiribilduan girotua, nobela berria da, aurreko narrazioek Errenteriarekin zerikusi handia dutelako); Etorkizuna (1988, bizitzan bide oso desberdinak hartzen dituzten hiru lagunei buruzkoa); Hondarribia abako narratiba, Maite
Bere azken narrazioak Nora goaz? (baserriaren etorkizunaz); Lotsaren iges (neska baten zoritxarraz) eta Askatasun-billa (abenturaz). Euskal idazle emankorrenetako bat izan zen.
Atañok ere bertsoak idatzi zituen, bertsolarien seme eta iloba baitzen, Jose eta Juan Krutz Zapirain anaiak. Lehenik Asisko San Frantziskoren bizitza idatzi zuen bertsotan eta gero Jesukristorena, azken hau 2.000 bertsotan baino gehiagotan. Lan eskerga hau Auspoa bilduman argitaratu zen 2001ean, Jesusen bizia izenburuarekin.
Zavalaren esanetan, Atañoren ezaugarri handienetako bat bere euskara da, "euskara ederra, gure herriaren ezpainetan bizi dena; benetako euskara da, euskaraz pentsatutako euskara". (Auspoaren auspoa, II, Sendoa, 1986).
1994an omenaldiak jaso zituen Errenterian, Hondarribian eta Donostian.