Politikariak eta Kargu publikoak

Toyos Gonzalez, Juan de los

1890eko ekainaren 23an Barakaldon jaio eta 1965ean Mexikon zendutako politikari sozialista bizkaitarra.

Lanbidez kontulari eta takigrafoa zen. 1908an sartu zen PSOE alderdian, nagusiki UGTko militante izan zelarik. 1917tik 1920ko erdialdera arte idazkari izan zen Bizkaiko Metalurgiako Langileen Sindikatuan; haren kolaborazioa La Lucha de Clases eta El Socialista argitalpenetako orrialdeetan ikus daiteke. 1917ko greban buru belarri parte hartu zuen eta, ondorioz, Parisera erbesteratu behar izan zen 1918ko otsaila amaitu arte. 1920an Barakaldotik diputatu izateko hautagaitza aurkeztu zuen eta erretiratu zelarik, Goyoaga monarkikoak garaipena lortu ahal izan zuen, Jose Maria Belausteguigoitia Landaluce nazionalistaren aurretik. Hil horietan alderdiaren barruko lehia piztu zen eta Toyos Gonzalez gatazka horretan murgildu zen Perezaguak zuzentzen zuen alderdiko hirugarren joera baten aurka.

Ondoren Eibarren (Gipuzkoa) finkatu zuen bizilekua. 1921etik 1934ko martxora bitartean idazkari izan zen Papergintzako Langileen Sindikatuan, Euskal Herriko eta Nafarroako zeritzon zonaldean. Gero, UGT sindikatuko Zuzendaritza Batzordeko kide izatera pasa zen eta, era berean, sindikatu horretako komite nazionaleko batzordekide izan zen. 12 urtez INPko patronal eta langileen arteko batzorde aholkulariko batzordekide ere izan zen. 1930eko abenduan izandako altxamenduan parte hartu zuen, baina porrot egin zuten. 1931n egin ziren udal-hauteskunde garrantzitsuetan Eibarko zinegotzi izateko hautatu zuten. Herri hori izan zen, hain zuzen, Espainiako Errepublika aldarrikatu zuen lehena. Hil horretako 21. egunean Gipuzkoako Foru Aldundiko Kudeaketa-batzordeko kide izendatu zuten. Kargu horretatik, Eusko Ikaskuntzak taxututako Euskal Estatuaren Estatutu Orokorra defendatu zuen "Gasteizko gotzainak zuzendutako euskal errepublika baten aurrean". 1933an estatutu-prozesua berrantolatzeaz arduratzen zen "18en" Batzordean parte hartu zuen. 1934an Eibarren Alfa enpresako gerenteordetza eskuratu zuen eta, era berean, Gipuzkoako Metalurgiako Langileen Sindikatuko idazkari nagusia izan zen. Urte horretan Parisera erbesteratu behar izan zen berriro, urrian izandako matxinada-ahaleginean parte hartu zuelako.

18 hilabete kanpoan eman ostean, itzuli egin zen. 1936an Frankisten altxamendua gertatu zenean, Eibarko Defentsa Batzordeko presidente izateko hautatu zuten. Herri hori Gipuzkoako jurisdikzioan sartzen zen nagusiki. 1936ko urriaren 7an lehen Eusko Jaurlaritza eratu zen eta Lan, Aurreikuspen eta Komunikazioetako kontseilari izendatu zuten. Santanderrera mugitu zen eta, beranduago, Frantziara.

1942az geroztik Mexikon ezkutatu zen eta 1943an bere kargua utzi zuen Prietok hala aholkatu ostean. Eusko Jaurlaritzan berriz sartzeari muzin egin eta bertan alderdi sozialistak ez parte hartzea txalotu zuen. Mexikon zegoela, Prietok sortutako Madril ikastetxea kudeatu zuen.