Arkitektura

San Salbatore eliza. Getaria

Getariako San Salbatore eliza Euskal Herriko arkitektura gotikoaren eredu eta adibiderik onenetakoa da. Areazko harrietan eraikia, monumentu nazional izendatu zen 1895.ean. Parrokia hiribilduaren ipar aldean kokatzen da, arrantza-portutik oso gertu. Absideari loturiko tartearen azpitik, puntu erdiko pasabidea dago, kale nagusia eta portu-aldea komunikatuz. Burualdean, harresi-zati bat kontserbatzen da, multzoaren defentsarako senaren lekuko. Eliza eraikita, jatorrizko harresiaren maila gailentzen da, populazioaren gehitzeak eraginda. Parrokiaren barruko aldean, 1397.eko uztailaren 6an, Gipuzkoako Ermandadea eratu zen, hartara lurralde historikoa orduantxe sortuz. Parrokiaren eremuko eraiketa XIII. mendearen amaierako da. Lanak XIV. mendean zehar luzatu ziren. Tarte horretakoak dira jatorri erromanikoko pilareak eta alboko nabe biak. XV. mendearen amaiera aldera, barrukoa txiki geratua zen jada. Handitzeari ekin zitzaion orduan, XVI. mendera arte amaituko ez zelarik. Ehuneko honetan hartu zuen tenpluak gaur duen itxura. Handitze-prozesu honetan, dorre exentua, herriko harresiari loturikoa eta, bertakoen artean, Inkisizioaren dorre gisa ezagututakoa, behin betiko atxikiko zaio parrokiari. Problema eta auzi ezberdinen kariaz, dorrea ez da XVIII. mendera arte amaituko.