Ondarroako itsas herrian (Bizkaia) zahagi edo zahatoaren dantza klasikoa aipatzeko erabiltzen den izena. Tradizionalki, inauterietan edo herriko festetako hirugarren egunean dantzatzen zen. Horrelaxe jasotzen du Juan Ignacio Iztuetak 1824an Gipuzkoako dantzei buruz argitaratu zuen liburuan. Bigarren data horretan dantzatzean, liburuan jasotakoaren arabera, lurra lantzeko jorraiak hartuta dantzatzen zen eta hortik Jorrai-dantza izena datorkio. Egilearen arabera, dantza horrekin festen amaiera eta landa-lanaren hasiera irudikatzen zen. Ondarroan, arrantzaleei eskainitako egunean (Arrantzale egunean) dantzatu ohi da.
Zahagi edo zahatoaren inguruan egiten diren beste dantza batzuetan bezalaxe, kasu honetan ere makila batekin eta josi eta itxitako animalia baten larruazalarekin egiten zen dantza. Zahagi hori ardoa garraiatzeko erabiltzen zen antzina eta, dantza horretan, dantzariek makilekin ematen dituzten kolpeen helburu da. Zenbait lekutan dantzariek bi makila txiki eramaten dituzte eta, zahagiaren jokoa hasi aurretik, makilakadak ematen dituzte horiek baliatuz. Beste leku batzuetan, makila luzeago bat edo jorraia bera erabiltzen dituzte.
Ondarroan, azkenaldian, makila bakarra erabili izan da. Hala, dantza hasi aurretik, paseo txiki bat ematen dute dantzariek lurra joz, makila horiek hartuta elkarri makilakadak ematen hasi aurretik. Azkenik, beste dantzari batek sorbaldan eramaten duen zahagia kolpatzen dute. Horretarako, dantzari hori erdian kokatzen da. Txomin Agirre idazleak Kresala eleberrian (XX. mendearen hastapenean argitaratua) argitaratutako liburuan jorraiekin egiten den dantza deskribatzen du.
Taldea zortzi dantzarik osatzen dute. Horietako batek (edo bik) ardo-zahagia darama bizkarrean, musikak hala adierazten duenean beste dantzariek makilekin kolpatzen dutena.
Deban ere (Gipuzkoa), San Roke zaindariaren ohorezko festetako hirugarren egunean, zahagiaren dantza dantzatzen dute, eta baita Markinako (Bizkaia) inauterietan ere. Ospakizun horietan guztietan ohikoa zen dantzatzen zen bitartean eskean aritzea, dantzarien artean beste ospakizun batzuk antolatzeko.
Dantza hori urtez urte egin ez denez, Ondarroan azken urteetan ez da halakorik dantzatzen festetako hirugarren egunez.
Ondarroan berezi dena eta bertako dantzari izena ematen diona txistulariaren doinuarekin batera abesten den kantuaren hitza da. Bertan, Salinasetik etortzeko den eskolako maisuaren zain dauden eskola-haurrak aipatzen dira. Horrek zera iradokitzen du, aurretiaz dantza hori eskola-haurrek dantzatzen zutela ostegun gizenean edo eguen zurian, hots, inauterietan, Markinan bezalaxe.
Horrela dio dantzarekin batera abesten den kantuak:
Saliñetatik etorriko da
gure eskola maisua (bis)
¡Ai saliña, saliña, saliña,
Ai saliña gaisua (bis)
- AGIRRE, Domingo. "Kresala". Durango 1906.
- ETXABURU, Luis. "Ondarroako dantzak".
- IRIGOIEN, Iñaki. "Bilbo eta Bizkaia dantza inguruan". III. Jardunaldiak "Iturritik". Bilbo, 1994. 88 or