Kontzeptua

Ondasunen foru-komunikazioa

Egun indarrean dago Eusko Legebiltzarrak onartutako 3/1992 Legea, Euskal Herriko Foru Zuzenbide Zibilari buruzkoa (aurrerantzean EHFZZL); lurralde-aplikazio eremua mugatua duena, Bizkaiko zati handi bati eta Arabako zenbait udalerriei zuzendua. Lege hau 1999ko azaroak 26ko Legeak osatu zuen, Gipuzkoako araudia jasoz. Hala ere, kontuan hartu behar da Gipuzkoan ez dagoela ezkontzaren eraentza ekonomikoari buruzko berezko araurik. Hori dela eta, Gipuzkoan Kode zibila aplikatuko da ezkontzaren eraentza ekonomikoari dagokionez.

Bizkaiko eta Arabako Foru-zuzenbidean, ezkontideen ordezko eraentza ekonomikoa ondasunen foru-komunikazioa da. Instituzio hau Bizkaiko Jaurerriko Foruetan jaso egin zen XV eta XVI. mendeetan (Foru Zaharra eta Foru Berria, hurrenez hurren). 1959an Bizkaiko eta Arabako Foru-zuzenbide zibilari buruzko Konpilazioa onartu zen, eta bertan aztertzea dagokigun instituzioa arautu egin zen, 1526ko Foru Berriak ezarritakoari jarraiki. Gaur egun, EHFZZLko 93-111 artikuluetan arautzen da. Nahiz eta instituzio hauek arautzen dituen Legeak (Eusko Legebiltzarrak onartutako 3/1992 Legea, uztailaren 1ekoa), "Euskal Herriko" Foru-zuzenbide zibila aipatu, ondasunen foru-komunikazioa Bizkaiko eta Arabako Zuzenbideak arautako berezko figura da, Bizkaiko Lur lauan aplikagarri suertatzen dena (Kode zibilpean geratzen diren hiribilduak kanpo utziz, adb. Bilbo), eta baita Arabako udalerriak diren Laudio eta Aramaion (Legearen 5. eta h. artk.; eta 146. art.).

Bizkaiko eta Arabako Foru-zuzenbide zibilaren eremupean jasotako arauen aplikagarritasuna, ezkontzaren ondarezko efektuei dagokienez, Kode zibileko 9.2. artikuluak ezarritakoak bideratzen du. Arau hau Espainiako Nazioarteko Zuzenbide pribatuko xedapena da eta Espainian indarrean dauden ezkontza eraentza ekonomikoen aplikagarritasuna finkatzen du; baita beste herrialdeetan arautzen direnena ere. Hala ere, EHFFZLk 94. artikuluan gai hau erregulatzen du. Azken arau honen edukia KZeko 9.2. artikuluarenaren antzekoa da, baina ezberdintasunak badaude bien artean. KZeko 9.2. artikuluak ahalbidetzen du ezkontideek (auzotartasun zibila ezberdina badute) erabakitzea (muga batzuekin), "agiri autentikoan", euren ezkontzari aplikagarria izango zaion araudia. Aukera hori ez du EHFZZLko 94. artikuluak aurreikusten.

Bizkaian, Foru-zuzenbidepean eta Kode Zibilpean dauden lurraldeen arteko gertutasun geografikoa dela eta, maíz ezkontza "mistoak" sortzen dira (ezkontide batek auzotartasun foruduna dauka eta besteak forugabea). Kasu hauetan, aplikagarria izango den legedia erabaki beharra dago. Arazoak barne edo kanpo mailakoak izan daitezke, baldin eta Espainiako Zuzenbideen eremuan edo eta atzerriko ordenamenduekiko ematen baldin bada aipatutako dikotomia. Barne mailako arazoei gagozkiola, gatazkak erkidego-barnekoak edo erkidegoen artekoak izan daitezke, baldin eta autonomía erkidego beraren baitan dauden ordenamenduen artean edo eta autonomía erkidego ezberdinetan indarrean dauden artean sortu badira.