Anbotoko Señoria.
Murumendiko Dama.
Euskal mitologiako emakume-izaera duen jeinu honek beste herrialde batzuetako izaki mitiko askoren atribuzioak bereganatu ditu eta haitzuloetan bizi izaten da. Batzuetan dotore jantzitako andre bezala agertzen da, eskuetan urrezko jauregi bat duela (Durango, Elosu, Bedoña, Azpeitia, Zegama, Errenteria, Azkaine eta Leskun). Lau zaldik tiraturiko gurdi batean eserita airean barrena ere agertzen da (Amezketa). Sua dariola ikusi izan da (Zaldibia), zeharretara etzanik airean barrena doala (Bedoña); erratz bat atzetik duela eta kate batzuekin ere agertu izan da (Errezil); ahari baten gainean eserita (Zegama, Oñati); buruaren inguruan ilargi betea duela (Azkoitia), hegazti-hankekin (Garagartza); ahuntz-hankekin; bele-, sai- edo putre-, zaldi- eta aker-irudipean. Suzko bola eta igitai bezala ere agertu izan da (Oñati, Segura, Orozko, Ataun, Zegama, Ganboako Zuatzu). Lurpean du bere bizilekua eta hauek dira tokirik ezagunenak: Dimako Balzola, Orozkoko Supelaur, Anboto, Eskoriatzako Atxorrotx, Zaldiaran, Zegamako Aketegi, Ataungo Agamunda, Beasaingo Murumendi, Amezketako Marizulo, Berastegiko Obantzun, Altsasuko Odabe, Zugarramurdiko Akelarre, Altzaiko Azalegi eta Gamere-Zihigako Otsibarre. Normaltzat jotzen da Mariren bizilekuan urrezko altzariak aurkitzea. Munduan dauden jeinu guztien buruzagi edo erreginatzat hartzen da Mari. Senarra Maju (Sugaar) du eta haserretzen direnean euria eta kazkabarra egiten du. Kontaera batzuek bi alaba esleitzen dizkiote: Atarrabi, ona, eta Mikelats, gaiztoa. Batzuetan kobazuloan Mari izeneko neska gazte bat gordetzen du gatibu, arrazoi desberdinengatik horretaratua. Ilea orrazten eta harilkatzen ikusten den Mari hau ekaitzen sortzaile edo ateratzailea dela uste da. Marik saritu egiten omen du beragan fedea izatea eta lagundu egiten die hiru aldiz «Aketegiko Dama» deituz gero. Zenbait kasutan aholkua eskatu izan zaio. Zenbait tokitan urtero opari bat egiten zitzaion: aharia leizera eramatea izaten zen handiena. XIV. mendean Bizkaiko jaunek behi-erraiak eskaintzen zizkioten Busturiko haitzean. Badira Mariren aurrean bete beharreko arau batzuk: noka hitz egin, sartu bezala, bira eman gabe irten, eta Mariren egoitzan ez eseri. Marik bereziki zigortzen ditu gezurra, lapurreta, harrokeria eta hantustea, emandako hitza jatea, pertsonei begirunerik ez izatea eta elkarri laguntza ukatzea. Oinazkarra eta tximista Mari, eta Hodei eta Eate, bere agintepekoen atributuak dira.