Kontzeptua

Komikia Euskal Herrian

Euskal Herrian ez da apenas komiki-aldizkaririk saltzen kioskoetan eta liburu-dendetan, inportatutako produktu komertzialak izan ezik. Berdin gertatzen da espainiar merkatu osoan, eta aparteko formatuetan ekoiztu eta saldutako komikiek ere sektorearen krisiaren eraginak pairatzen dituzte. Laurogeiko hamarkadan, helduen komiki-aldizkariek bat-bateko hazkundea eta berehalako beherakada izan zutenez, bazirudien negozio-marjina zegoela beste merkatu batzuetan (esaterako, Frantzian) horiekin batera zihoazen albumetarako. Aparteko liburuetan ateratzen ziren istorioen argitalpenek goraldia iragankorra izan zuten, eta debora gutxi batez, argitaletxe euskaldunek ere bat egin zuten.

Laurogeiko hamarkada horren hasieran, Erein (Ipurbeltz-en argitaletxea) eta Ttarttalo argitaletxe donostiarren moduko argitaletxe komertzialek helduen komikiak albumetan argitaratzen hasi ziren, eta batzuetan, obra bera euskaraz eta gaztelaniaz ateratzen zuten aldi berean. Hala ere, hedapena murriztua izanik, ez zegoen saiakuntza mantentzeko adina irakurlerik, eta handik gutxira, ahalegina bertan behera utzi, eta komikiez bestelako obrak argitaratzeari ekin zioten. Ziurrenik, Habeko Mik, instituzionalki argitaratutako album haiekin, egileentzat erakargarriegia zen, eta ekimen pribatuek ezin zioten lehiarik egin.

Aro horretako argitalpenen artean, azpimarratu behar da Gergorio Murio Harriet eta Francisco Fructuoso egileen hiru albumeko bilduma. Justin Hiriart zuten protagonista, eta Ttarttalok argitaratu zituen, 1983 eta 1985 artean. Halaber, nabarmentzekoa da Jose Ibarrolaren La piedra dormida, argitaletxe berak euskaraz eta gaztelaniaz atera zuena 1985ean. Urte hartan, Erein argitaletxeak Anjel Lertxundiren eta Antton Olariagaren Hamaseigarrenean aidanez argitaratu zuen. Izen bereko eleberriaren egokitzapena da, eta liburutik hurbilago dagoen formatua du, garai hartako komikietan ohiz kanpokoa.

Aparteko fenomenoa izan zen, orobat, laurogeita hamarreko hamarkadaren hasieran argitaratutako Gabai bilduma. 1988 eta 1990 artean ekoiztu zen eta Lur argitaletxeak atera zuen, euskaraz eta gaztelaniaz. Tailerrean garatutako produktu kolektiboa izan zen: Steso firmaren pean bildutako marrazkilari talde batek -Juan Luis Landa, Jose Angel Lopetegui, Juan Carlos Nazabal eta Gastón Majarenas, besteak beste- binetetan adierazi zituen Rafael Castellano idazle emankorraren gidoiak. Liburukietan, emanaldiz emanaldi Euskal Herriko historia kontatzen da, episodiorik esanguratsuenak bizitzen dituen pertsonaia nagusiaren bitartez. Gaia interes handikoa zen orduko euskal irakurleentzat, eta, horri esker, tokiko komikigintzak inoiz ez bezalako hedapena izan zuen: hamar mila ale baino gehiago. Horrez gain, egunkariarekin batera eta koadernatze ezberdinekin banatzeko berreditatu zuten. Ziurrenik, gertaera errepikaezina da osotara mila bostehun orrialde dituen obra batentzat; baina, esan behar, narrazioari eta estetikari dagokionez, meritu eskasekoa dela.