Monarkia eta noblezia

Joana II.a Nafarroakoa

1330ean, Felipe Evreuxkoak bakea sinatu zuen Alfonso XI.a Gaztelako erregearekin, eta negoziazioak hasi zituen, bere alaba nagusia Joana eta Aragoiko erregearen lehen semea Pedro ezkontzeko. Azkenean, ezkontza 1338an izan zen, eta Pedro (gero Aragoiko Pedro IV.a izenarekin errege izan zena) Nafarroako errege-erreginen beste alabetako batekin ezkondu zen, Maria, alegia.

Hurrengo urtean, Gaztelarekiko harremana txartu zezakeen episodio bat gertatu zen: Alfonso de la Cerdak (Fernando de la Cerda infantearen semea) aitortu zuen Nafarroak Errioxaren eta Arabaren, Bizkaiaren eta Gipuzkoaren gaineko eskubide historikoak zituela. Aitorpen horrekin, Alfonso de la Cerdak nafar erregea bereganatu nahi zuen, Gaztelaren kontrako asmoak gauzatzen lagun ziezaion. De la Cerda infantearen aldekoek Frantziaren laguntza nahi zuten, dinastiak gaztelau tronua erreklamatu ahal izateko, eta Felipe Evreuxkoa frantses erregearen ahaidea zen. Frantziaren eta Ingalaterraren arteko gerran ere parte hartu zuen, frantses erregearen alde. Bitartean, gaztelau erresuma beldur zen Frantziak Nafarroaren bitartez esku hartuko ote zuen. De la Cerda infanteak Nafarroako errege-erreginei egindako proposamenean, Alfonsok agindu zien gogo onez emango zizkiela Errioxa, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa, usurpatutako gaztelau erresuma berreskuratzen bazuen. Hala ere, ez dakigu nafar errege-erreginek proposamena onartu zuten.

Bestalde, Nafarroako, Gaztelako eta Aragoiko erresumak Fiteroko eta Tudejengo monasterioak lortzeko tirabiretan ari ziren, eta borroka armatuak ere izan zituzten. Nafarroak zein Gaztelak Fiteroko monasterioaren lurraldeak berarenak zirela argudiatzen zuen, eta bertako komunitate erlijiosoa erresuma baten eta bestearen aldekoen artean banatuta zegoen. Egoera tentsio handikoa zen 1332 urteaz geroztik, eta gaztelauek Tudejen eta Fitero okupatu ere egin zituzten. Gainera, Fitero lortzeko borroka pil-pilean zegoen bitartean, gipuzkoar mugatik erasoaldia egin zuten. 1336ko otsailaren 28an, bi erresumetako enbaxadoreak Cuevasen bildu ziren, Vianatik gertu. Erresuma bakoitzak bi arbitro aukeratu zituela adostu zuten, eta haiek erabakitakoa onartuko zutela. Yanguasen hitzetan, Gaztelak Alfonso Ferrandez Coronel Sevillako udaltzain nagusia eta Ruiz Diaz Salamancako deana aurkeratu zituen, eta Nafarroak, Medrango Juan Martinez eta Artaitzeko Martin Sanchez, Iruñeako San Marian erizain zena. Akordiorik ez bazuten adosten, Jacobo Gaetano Erromako Elizaren kardinalak erabakiko zuen. 1373an auzia oraindik ebazteke zegoen, eta urte hartan, Aita Santuaren ordezkari batek bitartekaritza lanak egin zituen, Bolognako Guido kardinala, alegia. Kardinalak ebatzi zuen Tudejengo monasterioa eta gaztelua Tutera eta Corellako udalerrietan zeudela, eta, hortaz, Nafarroako erresumaren barnean.