Kontzeptua

Ilarduia, Egino eta Andoineko Herri-Inauteriak

Erritua lasto gizonaren inguruan antolatzen zen, hura baitzen festa hartako izar nagusia eta astearte-inauterira arte itxaron behar izaten zen hura iristeko. Panpina zeharra zen, praka urdinez, alkandoraz eta txaketa batez beztitzen zutena. Izenari ohore eginez lastoz edo belar lehorrez betetzen zuten. Ardi-larruz egindako abarka batzuk janzten zizkioten soka batekin lotuta. Buru modura begi irtenak zituen kartoizko katamalo bat eramaten zuten. Buruan txapela edo lastozko kapera. Lepoan zapi gorri bat lotzen zuten. Handia zen, lodia eta baldarra eta zeharka edo gurutze modura jarritako bi makilen gainean ibiltzen zen. Herrien eta garaiaren arabera xehetasunak aldatu egiten ziren.

Panpina eraiki ostean, Ilarduian asto baten gainera igotzen zuten, hankak estu lotuta, gorputza zuzen zuela manten zedin; hala zegoela, kalez kale ibiltzen zuten herrian zehar. Egino eta Andoinen gurdi baten gainera igota paseatzen zuten. Bidean porreroek makila batekin astintzen zuten. Txangoa amaituta, lurrera lotzen zuten egurrezko hesola sendo batekin.

Arratsaldean, "Apaiz" modura jarduten zuen pertsonaia batek (zenbaitetan eliz mutilez lagunduta) lasto gizonari sermoia botatzen zion, hainbat gaiztakeri egiteaz leporatuta.

Azkenik heriotza-zigorra jasotzen zuen. Heriotza gauzatzeko unea iristen zen. Horretarako, bragetan bolbora-kartutxo bat ipintzen zioten. Ezerk eta inork ezin zuen kondenatik libratu. Epaia emana zegoen. Iskanbila erdian metxa piztu eta... pum!!! Erruztatua hondakin bilakatzen zen. Epaia betea zen. Pertsonaia hori hilda herriko gaizkiak desagertu egiten ziren, edo hala uste zen behintzat. Berriro ere herriak purifikazioa jasotzen zuen. Gazteak jauzika eta dantzan ibiltzen ziren pertsonaia erretzeko prestatzen zen sutzarraren inguruan.