Arkitektura

Hilerriak. Arkitektura

XIX. mendearen erditik aurrera lehen hilerri handiak azalduko zaizkigu. Horietan antolamendu eta banaketa konplikatzen eta aberasten joaten diren neurrian, estiloan ere aldaketa nabarmenak gertatuko dira, eklektizismoak neoklasizismoa ordezkatuko baitu -bereziki erromantizismoaren eraginarengatik Erdi Aroarekin harremana zuten estilo arkitektonikoak modan jarriz, adibidez erromanikoa eta gotikoa-, eta panteoiak burutzeko ohitura ere garaian honetan errotuko da.

XX. mendetik aurrera, ondorioz, hilerriak diseinatzeko orduan bi eredu edota tradizio aurkituko ditugu. Alde batetik, Europa hegoaldean mediterraneok eredu aurkituko dugu. Pisako ereduari jarraituz hilerria itxita eta antolatuta aurkituko dugu antolamendu ortogonalaren arabera; hilerri horiek bizirik dirauten hirien isla gisa funtzionatzen dute, kaleak, plazak eta etorbideak dituztelako, eta hildakoen artean alde handiak daudelako, batzuk beraien panteoiak dituztelako eta beste batzuk nitxoetan lurperatu behar direlako.

Beste eredua Europako iparraldean garatuko da eta lorategi eredua esaten zaio, eta adibide nagusia Pariseko Père-Lachaise hilerria dugu. Eredu honetan aurrekoan ez bezala paisaia ez dago moldatuta baizik eta aske agertzen da, eta hildakoen lurperatzeek ere ez dute hain argi klase sozialen arteko aldea agertzen. Bai eredu honetan bai bestean beharrezko funtzio osagarriak -eliza, administrazio bulegoak, biltegiak, langileen etxeak- eraikin osagarrietan garatzen dira, lehen ereduan normalean harresiei erantsita eta bigarrengoan paisaian sakabanatuta egonik.