Kontzeptua

Harpe

Haitzulo batzuk lotura dute herrialdeko zenbait etxerekin, eta kondaira batzuek ziurtatzen dutenez, elkarrekin komunikatuta daude, lurpeko kanalen bitartez. Tunel horietatik barrena ibiltzen omen dira numenak eta jeinuak, eta batik bat, Mari, lamiak eta arbasoen arimak.

Horrela, Isturitzeko Laminzilo koba ospetsua lurpetik komunikatzen omen dela Saint-Martin d?Arberoueko Gazteluarekin. Ezpeletan diotenez, Mondarraingo tontorrean leize bat dago, gaur egun itxita dagoena, eta bertan, lurpeko bide batek herri bereko "Eiherazarre" eta "Jaureguia" etxeetara eramaten gaitu. Horrez gain, Azkaineko Arrobibeltz kobazuloa Sarako "Lezabea" etxearekin komunikatuta ei dago. Oiartzungo kobazulo bat ere herri bereko "Bainketa" baserriko sukaldearekin komunikatuta dago, eta Aizpitartekoak (Errenteria), "Arandan" baserriko sukaldearekin (Oiartzun). Berastegi beste batek ere Elduaingo "Ermitatxiki" etxearekin komunikatzen du. Malkorbeko leizea (Elduain) komunikatuta dago herri bereko "Seles" etxeko sukaldearekin. Aizkultzetako kobak (Aiako Altzola) lurpeko komunikazioa du Errezilgo "Granada" baserriarekin. Ataungo "Agamudako" leizea, kondairek diotenez, herri bereko "Andralizeta" baserriko sukalderaino iristen da. Alzolako leize bat ere "Semeola" etxeko sukalderaino iristen da. Aian, Amoldako kobazuloaren eta Aizarnako "Egaña" etxearen artean, lurpeko bide bat dago, Errezabal etxean esan zidatenez, eskualde hura 1927an bisitatu nuenean. Bergaran, San Martzialeko kobazuloak bat egiten du "Agorrosin" etxeko sukaldearekin, herriko kondairek diotenez. Zegamako kondairek diotenez, Aizkorrin dagoen San Adriango kobazuloa eta tunel naturala lurpetik komunikatzen dira Araiako "Iturrutxaran" iturburuarekin. Duela asko erromatarren garaiko aldare txiki bat topatu zuten bertan, ninfei eskainitakoa.