Udalak

Gernika-Lumo

Gernika izenak, batzuetan Garnika ere irakurtzen da, amai bat eskaintzen ditu -ika eta erroa ere Gern-, Garn- biak jatorri zailekoak. Hasteko, -ika bidez amaitzen diren izenak ea Bizkai eta Arabara besterik ez dira mugatzen, edota beste era batera esateko, alde batetik lurzoru bizkaitarra eta bestetik karistioena. Amaiera hori duten izen guztiak euskal etimologia zaileko dira: Fika, Gabika, Bitorika, Amarika, Totorika, Lekerika,... Amaiera horri jatorri zeltiarra eman izan zaio baina Basterrika, Zabald-ika, Zula-ika, Atx-ika, bezalako zalantzarik gabeko euskal oinarria duten abizen eta toponimoekin aurkitzen gara, Etxen-ike eta antzekoetan dugun -ike aldaera gogoan hartu gabe. Astarloak -ika atzizkiak euskal etimologian "malda oso aldapatsua" esan nahi zuela uste zuen. Gorostiagak -aka atzizki zeltiarraren aldagai bezala aintzat hartzen du baina, aldi berean, atzizki hau ugaritasuna adierazten duen -aga atzizkitik ere etor daiteke, jatorri ezberdineko atzizki zelta bezala egon dagoen arren. Horrela Laizarraga Lizarr-ak-a-tik letorke, "lizarrak".

Pertsona izenen lagungarri ere antzeman daiteke. Horrela, Gaviuos-tik Gabika eratorri daiteke, Sontius-tik Sondika, Garnius-tik Garnika. Caro Barojak karistioen mugetan Ptolomeok jada izendatutako Gabalaika toponimoa aipatzen du. Villasantek -ika horretan latindar edutezkoa baino "Garnius-en hiribildua" esateko -a gehiago dela dio. Euskal Herrian Gernika eta Garnika bi daude, bizkaitarra eta arabarra, azken hau jada desagertua baina erdi aroko musulmandarren iturrietan aipatzen dena. Justo Garate "malda" esanahiaren alde kokatzen da, oinarria toki garaiago baten dagoenarekiko aipamena egitean erabilitakoa izanez. Gainera, -aga, -ikaren arteko berdintasunak aipatzen ditu Leizaga eta Lezika-n, biak leze euskal oinarri berekoak izanez Nafarroako Lesaka-ren antzera. Beste kasu batzuk Gorostiaga eta Gorozika, Arteaga eta Artika lirateke. Campionek -ika -igotik eratortzen du. Euskal etimologia, Gernieta (Oñate), Gernutegi (Sarasate), Garunaga (Azpeitia) bezalako -ikan amaitutako ohiko tradiziotik jada kanpoan diren oinarri berdindun toponimoetan berresten da.