Arga eskualdea. Iruñearen erdiguneko haran eta zendeei (herri multzoei) Iruñerria deitzen diegu. Garai ez oso urrunetan, inguru hau euskalduna zenean, Iruñerri izenez ezagutzen zen. Iruña, Iruña natiboa hain zuzen, Arga ibaiaren gaineko ordoki zabal batean dago, mendien zirku zabal baten erdian. Eremu honetarako sarbideak Loiti, Belate, Erreniega eta Arga, Ulzama, Larraun, Arakil, Elortz eta abarretako ibaien ibilgua dira. Arga ibaiaren ibaiadarrek eta urpekoek bat egiten duten erdiko eremu zabal horretan: Saioa, Urkiaga, Erregerena, Basaburua, Aralar, Altzania, Urbasa eta Andiako iparraldea, Goñi, Etxauri, Erreniega, Sarbil, Izko eta Alaiz mendietatik eta mendietatik jaitsiz. Kubeta zabal eta aberats bat, Garesen eta Mendigorrian barrena Larraga, Berbintzana, Miranda, Faltzes, Azkoien eta Funesera isurtzen dena. Goi-arroa, Basaburua, Ulzama eta Esteribar, zurgintza eta abeltzaintzakoa da. Batez bestekoa, zereal-eremua, Iruñearekin, industria-gune nagusia. Behekoa, zainzuri, orburu, piper, fruta eta abarren kontserba-gune pribilegiatua. Mendien eta hiriburuaren artean lur-eremu zabala ikusten dugu, urtaroaren arabera aldatzen den polikromia duena. Udaberrian, bere baba- eta alpapa-soroen berdetasuna eta gari, garagar eta olozko laukiak eskaintzen dizkigu, bistatik galdu arte. Udan, berdeak erretiratzen direnean, paisaiaren geometria tonu txigortuz eta horiz egina da, uzta biltzeko makinek josita. Udazkenean, makal horiz, urre-kolorez edo sugar gorriz osatutako ilarek bereganatzen dute arreta. Neguan, laborari arreak botatzen dituen haizearen atsekabea. Belar-kimuen ondoren, artalderen bat, artzain eta txakurrarekin, zelaien arteko belar-zatiak zeharkatzen ari da. Eta hobeto ikusten dira herriak, misteriotsuki banatuta, muino txikietara igota, zelatan. Lur horiek guztiak, zendeetan eta haranetan antolatuak, Iruñeko jaki-gordailuak izan dira beti. Antsoaingo, Izako, Oltzako, Zizurreko eta Galarreko afariak. Aranguren ibarrak, Egues, Ezkabarte, Esteribar, Gulina, Txulapain eta Elortz. Nafarroako erdialde hori ekialdetik luzatzen da, Ibargoiti bailararekin, Loiti gaineraino. Ipar-mendebaldetik, Burunda haranarekin eta Arakil ibaiaren zati batekin, Arabako lautadarekin bat egin arte.