Zadorrako sare hidrografiko handia Urbasa, Entzia eta Iturrieta inguruetan sortzen da, hegoaldean, eta Gipuzkoa-Araba banaketa-katean, iparraldean. Arabako lautadaren eta Burunda haranaren (Nafarroa) arteko tartea lursailaren zimur bat besterik ez da. Esan daiteke Arga ibaiaren arroek, Nafarroan, eta Zadorrakoak, Araban, elkarri eskua ematen diotela inolako estropezurik egin gabe. Bi eskualde natural horiek, Loitiko portutik (Nafarroa) Arrato mendilerroraino (Araba), Euskal Herriko kubeta geografiko nagusia dute barruan. Gasteiz eta Iruñea daude bertan, eta herrialdeko historia eta arte ia guztia garatu da. Arabako lautada ikusteko, Arlaban, Opakua edo Gasteizko mendiak aukera ditzakegu. Zerealek, bazkek, patatek eta barazkiek markatzen duten lauki-sail hori edozein gainetik ikus dezakegu. Noizean behin, zuhaitzen gainen bat eta Gasteizko iparraldean Zadorrako urtegiak. Araiatik eta Agurainetik Gasteizeraino, inguruan dozenaka herri dituela, horietako asko industriaren hatzapar berritzaileek harrapatuta. Eta zerumuga guztietan mendi urdinxkak udan, zuriak neguan. Mendigainen izen luzea: Alzania, Aratz, Urkilla, Aitzgorri, Arlaban, Altube, Gorbeia, Arrato, Badaia, Tuio, Gasteizko mendiak, Iturrieta, Enzia eta Urbasa dira Zadorrako itxitura handiaren mugarriak. Arabako ibai ederra, Barrundiako urak jaso ondoren, Uribarri Ganboako urtegi handian murgiltzen da. Baina, gero, bere bideari ekiten dio berriro, eta Trespondeko lautadatik igarotzen da. Han, Zalla jasotzen du, Gorbeia inguruko mendietatik datozen Forondako haraneko urekin. Argantzungo Maskorrak igarotzen ditu, eta Trebiñuko urak jasotzen ditu Ayuda (Ihuda) bidez. Lurralde etniko eta geografikoki arabarra da, eta Zadorraren arroan dago berez. Ebro ibaian itsasoratzen da, Mirandatik gertu. Zadorra ibaia Arabako ibai nagusia da, egitura fisikoarena eta historiarena.