1883ko ekainaren 23an Gayarre Erronkarira iritsi zen. Julio Enciso lagunari idatzi zion. Horrek gero "Memorias de Julián Gayarre" klasikoa idatzi zuen. Berez, Bilbon bizi zen. Erronkariko etxera gonbidatu zuen eta Hiru Behien Zerga ikusi eta bortuz beste aldeko Euskal Herria bisitatzeko aukera ere izan zuten. Enciso Erronkarira joan zen eta Gayarrerekin Ernazeko festara igo zen. Izabatik zaldiz igo ziren eta hogei bat kilometrotako bidai gogorra izan zen, Mendate Handiaren igoera eta Larrako kartseko ibilbide malkartsuetan zehar. Juliok akta sinatu zuten autoritate eta lekukoen transkribapena egiten du: Miguel Ignacio Garcés, Jose Garcés, Felipe Ezquer, Melchor Labari, Javier Erlas, Fernando Urzainqui, Olivier Jacques, Bouneu Pierre, Diego Irigoyen, Julian Gayarre, Gregorio Garjon eta Barrena, Marias Garjon, Idazkaria. Bouneu Pierrek ere, Erronkaribarreko autoritateak ziren, zerga jaso zuen. Egun zoriontsuak pasa zituzten Gayarreren herrian, mendietan ibilaldiak eginez, amuarrain gozoak harrapatuz, antzerki lanak eta nekromantzia saioak eginez, non Enciso eta Gayarrek euren trebetasunak erakutsi ahal izan zituzten bertako bizilagunen aurrean. Abuztu hasieran, zaldiz Pirinioak zeharkatu zituzten eta ilunabarrean Atharratzera (Zuberoa) iritsi ziren. Zuberoa eta Nafarroa Beherako herrietatik barrena ibili ziren. Gero, kostaldean ibili ziren, Donibane Lohizunen eta Miarritzen. Bilboko festetan, Encisoren etxean egon ziren. 1883ko abuztuaren 23ko goizean Gayarrek bere testamentua idatzi zuen Bilbon. Napoliko gaixotasunak hausnartu arazi zion.