Auñamendi Eusko EntziklopediaBernardo Estornés Lasa Funtsa

Populazioaren bilakaera ikusteko honako koadro honetan errepara dezakegu:

Ikus daitekeen moduan, aipatutako epealdian, populazio-hazkunde handienak Bizkaian (ia 200.000 pertsona) eta Nafarroan (63.000 pertsona) izan ziren.

Etorkin kopuruari dagokionez, 1920an, Gipuzkoan finkatutako etorkinen %46, Araban finkatutakoen %36, Bizkaian finkatutakoen %26 eta Nafarroan finkatutakoen %20 Euskal Herriko leku ezberdinetatik etorritakoak izaten ziren.

Ekoizpen-jarduerak

Nekazaritzako eta arrantzako sektorea

1920an sektore hori zen biztanleria aktibo gehien sortzen zuena. Baserrietan merkatura begira ekoizten zen gero eta gehiago, industrializazioarekin lotuta hiria hazten ari zelako.

1930ean Gipuzkoako nekazaritzaren ekoizpenak 58,9 milioi pezeta eman zituen, Araban 43,3 milioi eta Bizkaian 57,3 milioi.

Abeltzaintzak ere gora egin zuen nabarmen; hala, 1891n 12.000 abelburu sakrifikatu baziren, 1913an 39.000 izan ziren sakrifikatu zirenak.

Arrantzari dagokionez, 1920an Gipuzkoan 12.8 milioi kilo harrapatu ziren (dirutan 18,9 milioi pezeta) eta Bizkaian, berriz, 11 milioi kilo (dirutan 10,1 milioi pezeta).

Nafarroan, 1930ean, ekoizpenaren lehen sektorean lan egiten zuen biztanleria aktiboaren %60 baino gehiagok; industrian %18k baino ez zuen lan egiten eta zerbitzuetan %20k. XX. mendeko lehen 30 urtetan 61.000 pertsona baino gehiagok Nafarroako lurretatik ihes egin zuten lan bila. Edozelan ere, lanerako erabiltzen zen azalera hazi egin zen nabarmen eta 101.855 hektarea baliatzen ziren zeregin horretarako.

Nafarroan sortutako aberastasun gehiena nekazaritzatik erdiesten zen eta Araban irabazien %35 eskuratzen zen sektore horri esker. Gipuzkoan (%19,6) eta Bizkaian (%11,3) nekazaritzak ez zuen hainbesteko aberastasunik ematen.

Industriaren sektorea

1913tik 1936ra bitartean 48,9 milioi tona metriko mineral atera ziren orotara eta kopuru horren %70 esportatu egin zen. Hain zuzen, esportazioa murriztu zenean lehertu zen meatzaritzako krisi luzea (1914), eta 1930etik 1934ra bitartean, II. errepublikaren garaian egoera are gehiago okertu zen.

Mundu mailako krisi horren eraginez burdina-mineralaren prezioak behera egin zuen 1931 eta 1933 bitartean.

Mineral Ganbera Ofizialaren eta Bizkaiko Meatzaritzako Buruzagitzaren arabera beste faktore batzuk ere eragina izan zuten errepublikako urteetan meatzaritzan izandako krisian: zerga altuak, meatzaritzako 8 orduko lanaldiak, 1931-XI-21 Legearen arabera ezarritako oporraldi ordainduak, etab. Patronatuen iritziz, faktore horien erruz kostuek gora egiten zuten eta Bizkaiko mineralen lehiakortasuna ahuldu egiten zen, beste herrialde batzuen aurrean.

Burdingintzari dagokionez, 1902an ""Altos Hornos de Vizcaya" (Bizkaiko Labe Garaiak) sortu zen, 32,7 milioi pezetako kapitalarekin. Burdingintza arloan ekoizpenak gorantz jarraitzen zuen, horrela, 1929an 424.000 tona metriko burdina-lingote ekoitzi ziren. 1930etik aurrera Bizkaiko burdingintza eta metalurgiaren industrian krisia lehertu zen eta 1931. eta 1932. urteak (urte horretan hondoa jo zuen) izan ziren latzenak; ondoren, 1933tik aurrera gainbeherari eutsi zitzaion.

Itsasontzien eraikuntza bultzatzeko erakundeek emandako laguntzaz gain, lehen mundu-gerra ere lagungarri izan zen alde horretatik, izan ere, gerran ontzidiak areagotu egin ziren nabarmen eta ontzi berriak eskatzen ziren etengabe.

Ontzien sektoreari dagokionez, 1900. urtean Euskalduna konpainia sortu zen 8 milioi pezetako kapitala zuela. 1929ko krisiaren ondotik bere jarduera ugaritu eta bestelako produktu batzuk barneratu zituen, batez ere treneko material mugikorra eta beste produktu batzuk.

"La Naval" konpainia 1916an finkatu zen Sestaon.

Itsasontzien eraikuntzak ere ezagutu zuen krisia, 1929-1936 bitartean.

Lehen mundu-gerrarekin batera, Gipuzkoako industriak beste une oparo bat bizi izan zuen, izan ere, gerran zeuden herrialdeek ekoizpena eten zuten eta gatazka lehiatu ahal izateko materialaren eskaria areagotu egin zen. Konpetentziarik gabe, industriak bere ekoizpena gatazkaren beharrizanetara egokitu (itsaso-motorrak, ontzigintzako gailuak, ehun-gaiak, etab.) eta merkatuko eskariari erantzuna eman zion. Hala, prezioak nabarmen igo eta enpresa-mozkin handiak eskuratu zituen, lehengaien hornikuntzan arazoak izan bazituen ere. 1930ean industriaren sektorean 47.000 langile ari ziren lanean, hau da, biztanleria aktiboaren %41,17.

Araban eta Nafarroan industrializazioa hasiberria zen, nekazaritzaren industriari oso emana.

Iparraldeko industrializazioari dagokionez, "Forges del Adour" zen lantegi nagusia, 1914-1928 bitartean 1800 langile zituelarik. Halaber, Maulen arrain-kontserba bat eta abarketak fabrikatzeko lantegi bat zegoen eta oinetakoen beste bat Hazparnen.

Zerbitzuen sektorea

1901ean Bizkaiko Bankua (Banco de Vizcaya) sortu zen, garai hartan, Bilboko Bankuarekin batera Euskal Herriko banku garrantzitsuena zena Espainiako finantza-oligarkian. 1918an 20.3 milioi pezetako mozkina erdietsi zen eta 1922an 39.1 milioi pezeta irabazi ziren.

1907an Bilboko Aurrezki Kutxa Munizipala (Caja de Ahorros Municipal de Bilbao) sortu zen eta 1909an Donostiako Bankua (Banco de San Sebastián). 20eko hamarkadan industriara bideratutako banku gehiago sortu ziren.

20 eta 30eko hamarkadetan turismoa iristen hasi zen Hego Euskal Herrira, batez ere Donostiara.

Iparralden, 1920-1929 bitartean turismo-garapen indartsua izan zen. 1913an 40 mila turista zenbatu ziren eta 1930tik aurrera urtero 50.000 turista inguru iristen ziren Miarritzera.

Lan eta gizarte dinamika eta gizarte-gatazka

1912an Bizkaiko meatzetan, batez beste 1006 pezetako gastuak izaten ziren eta 852 pezetako diru-sarrerak. Hots, grebak eginagatik ere, esplotazio-tasak gora egin zuen.

Urte horietan greba andana izan zen. Soilik 1918. urtean kontuan hartuta, 36 greba zenbatzen dira. Gizarte-gatazka gori-gori zegoen eta 1932. eta 1934. urteetan 17 eta 15 greba egin ziren Gipuzkoan, hurrenez hurren. Bestetik, gertaera larriak ere izan ziren. Hala, esate baterako, Trintxerpeko arrantzaleen martxa batean Guardia Zibilak tiro egin eta 17 pertsona hil zituen.

Bizkaian, 1933an, ia ehun mila pertsona zeuden langabezian.

Nafarroan klase arteko borroka landa-eremuan hasi zen. Eskorta inguruetako herri-lurrak berreskuratu nahi zituzten, izan ere, lanik gabe zeuden jornalarien arazo nagusia biziraupena zen. Jabeek ez zuten horrelakorik onartu nahi eta horren ondorioz lurrak okupatu edota sabotajeak egin zituzten nekazariek, eta 1934an greba ere egin zuten.

1940-1960 epealdia

Espainiako gerra zibilak eta bigarren mundu-gerrak ordura arte nagusi zen dinamika ekonomikoa zapuztu zuten behin betiko.

Gerra zibilaren eraginez material ugari suntsitzeaz gain Autonomia Estatutuak galdu egin ziren eta Bizkaian eta Gipuzkoan Kontzertu Ekonomikoak ezabatu ziren 1937an. Hori dela eta, Bizkaia eta Gipuzkoa "probintzia traidore" gisa izendatzen ziren.

Hego Euskal Herrian 40eko hamarkadan 30eko hamarkadan baino ekoizpen urriagoa erdietsi zen hainbat industria esparrutan, izan ere, hainbat produktu inportatzeko zailtasunak eraginda lehengai batzuk (ikatza, txatarra, elektrizitatea,...) urritu egin ziren.

40eko hamarkadan, ordea, zailtasunak zailtasun industria-jarduerak gorako bidean jarraitu zuen. Horren erakusgarri ditugu 1940-1950 epealdian Bilbon erregistratutako sozietateei buruzko datuak. Orotara, 1.253 sozietate zenbatzen ziren 1908 milioi pezetako kapitalarekin.

Hori dela eta metalurgian erabilitako eskulanak ere gora egin zuen, 1940ean 52.257 eta 1956an 120.962.

Bilboko bankari dagokionez (Bilboko Bankua eta Bizkaiko Bankua), etekinek gora egin zuten nabarmen, hala, 1934an 23 milioi pezetako etekinak izan baziren, 1943an 65 milioi pezetako etekinak izan ziren eta 1953an 248 milioi pezeta irabazi ziren. Dinamika ekonomiko horrek oso ondorio txarrak izan zituen gizartean. Merkatu bikoitza zegoen, ofiziala eta beltza ("estraperloa") alegia. Egoera horrek zonalde ekoizleen eta zonalde inportatzaileen arteko zatiketa eragin zuen. 1936 eta 1947 bitartean ogia %409 garestitu zen merkatu ofizialean eta merkatu beltzean igoera %3.172koa izan zen; burdingintzako peoiaren soldata, ordea, %60 baino ez zen igo. Modu horretan, errentaren banaketa polarizatu egin zen erabat.

Testuinguru ekonomikoari dagokionez, Bizkaian eta Gipuzkoan egoera ekonomikoa apur bat hobetu zen eta, gainera, epealdi horretan industrializazioa iritsi zen Iruñea eta Gasteizera. Bi probintzietako Foru Aldundiek bultzatu zuten prozesu hori, hots, Arabakoak eta Nafarroakoak.

Hego Euskal Herrian 1955ean 39.811 milioi pezetakoa zen aberastasuna; horietatik, %12.8 nekazaritzatik eskuratua, %48.2 industriaren bidez, %5.2 eraikuntzak emana eta %32.6 zerbitzuetatik erdietsia.

Bizkaia eta Gipuzkoa ziren industria eta aberastasun orokor gehien sortzen zuten probintziak.

Euskal Herriko industriaren egituran, "industria metalikoek" garrantzia erabakigarria izan zuten Bizkian, Gipuzkoan eta Araban. Industria-egitura orekatuena, aldiz, Nafarroakoa zen, kontsumo-produktuak eta produkzio-ondasunak txertatzen baitziren bertan.

Soldatek gora egin arren, 50eko hamarkadan egonkortze aroak izan ziren. Horrek eraginda 1953. eta 1956. urteetan grebak izan ziren eta Euskal Herriko langile askok parte hartu zuten greba horietan jazarpenari aurre eginez, hala Bilbo Handian, nola Iruñean edo Azkoitian, besteak beste. Mugimendu horien ondorioz gobernuak soldata igoera handiak aplikatu behar izan zituen eta neurri horren ondorioz inflazio-prozesua, aldez aurretik ere bazena, bizkortu egin zen.

Iparralden nekazaritzaren garrantziak baldintzatu zuen bilakaera ekonomikoa.

Urte horietan aziendak ere gora egin zuen, 74.000 behi-buru zeudelarik; ardi eta txerri kopuruak ere gora egin zuen.

Industriari dagokionez, 1954an 12.000 pertsonak lan egiten zuen sektore horretan, hots, biztanleria aktiboaren %26. Baina industrializazio motela izan zen. 1951n zapatak egiteko 15 enpresatan 1.300 langilek lan egiten zuten eta egunean 4.000 zapata-pare fabrikatzen zituzten. Kontserba-industrian 1956an 20 kontserba-fabrika zeuden, urteko 7.500 tonako edukiera zutenak. 1.700 pertsona aritzen ziren horietan. 50eko hamarkadan abarketaren industriak 25 milioi pare ekoitzi zituen; dena den, hurrengo hamarkadan joera ez zen positiboa izan. Burdingintzari dagokionez, XIX. mendetik jardunean zen "Forjas del Adour" fabrikan 1700 langilek lan egiten zuten.

Zerbitzuen sektorean 50eko hamarkadan turismoak gora egin zuen nabarmen, horrela, 1949-1954 bitartean urtero 60.000-70.000 turista hurbiltzen ziren Miarritzera.

1960-1975 bitarteko ekonomia-hedapena

Bilakaera Hego Euskal Herrian

Ekonomiak gora egin zuen nabarmen, %8-11, lurraldearen arabera.

Arrantzaren sektorean ere ekoizpena areagotu egin zen. 1960an 2.510 milioi pezeta ateratzen baziren 1973an 4.261 milioi pezeta irabazten ziren; era berean, epealdi berean enplegua ere areagotu egin zen 13.084 langiletik 15.985 langilera.

Modu horretan, egitura ekonomiko berri bat osatu zen apurka eta industriak garrantzia handia zuen bertan, izan ere, Balio Erantsi Gordinaren % 52 hartzen zuen; orobat, esportazioek gero eta garrantzia handiagoa hartu zuten.

Agian, izaera sektorialeko ekintza itunduak izan ziren Euskal Herriko ekonomiaren barneko partaidetza publiko garrantzitsuenak. Lehen ekintza itundua 1964an abiarazi zen eta 7 sektore hartzen zituen, burdingintza eta itsasontzien eraikuntza tartean. Interes baxuan onartutako kreditu ofizialek berebiziko garrantzia izan zuten. Mailegu horiek amortizatzeko kreditu publikoa pribatuarekin ordeztu behar zen. Horrek, finantza arloan zor handiak eragin zituen eta oso ondorio larriak ekarri zituen.

Bestalde, garai horretan Euskal Herriko kooperatibismoa sortu zen. Ekonomia-hedapen aro honetan kooperatibak han-hemenka sortu ziren, fundizioaren, forjaren, ekipo-ondasunen edo kontsumo-ondasun iraunkorraren sektoretan, besteak beste. Arrasateko industria-multzoan 13.808 langilek lan egin zuten 1975ean eta 19.694 milioi pezetako salmentak izan ziren.

Guztira populazioaren hazkundea %45ekoa izan zen. Epealdi horretako bultzada ekonomikoa erabakigarria izan zen hazkunde demografiko hori gertatzeko. Hala, Espainiako beste probintzia batzuetatik etorkin-saldoak iritsi ziren Euskal Herrira. Ikerketa batzuen arabera, hazkunde demografiko horren %27.5 etorkinen eskulanari zor zaio.

Kontuan izan behar da, soldatak apur bat igo arren (betiere ekoizpena baino gutxiago), epealdi horretako enpresa-mozkina urtean %3.5ekoa zela batez beste.

Soldata-igoerak bizi-kostuaren hazkunde indartsuarekin orekatu ziren; horren ondorioz, liskarrak gertatu ziren gizartean. 1969tik aurrera hainbat greba egin ziren. Zenbaitetan laneko arrazoiak zirela medio eta beste batzuetan erregimen frankistaren jazarpen politikoaren aurka protesta egiteko (1970eko Burgoseko epaiketa paradigmatikoa izan zen).

Iparraldeko egoera

Hego Euskal Herrian gertatzen zenaren aurka industriak ez zuen horrenbesteko garrantzirik Iparralden. 1975ean 24.793 langile zeuden lanean. Baina industria-garapena ez zen berdina izan eremu guztietan. Zenbait enpresa tradizional gainbehera zihoazen bitartean industria berriak agertu ziren, erabaki-zentroa Iparraldetik kanpo zituzten enpresen filialak zirenak.

1965ean "Forjas de Adour" enpresa itxi egin zen, baina, aldi berean, beste 9 enpresa berri sortu ziren, zonaldean ezartzeko diru-laguntzak jaso zituztenak. Gauzak horrela Turbomeca enpresak hazkunde bizkorra izan zuen eta 1965ean 477 langile bazituen 1973an 1.400 langilek lan egiten zuten bertan.

Lehen sektoreari gagozkiola, nekazaritzak 11.570 lanpostu eragiten zituen eta arrantzak oso enplegu gutxi ematen zuen (300 langile inguru).

Edozein kasutan ere, nekazaritzako ekoizpenak oraindik bazuen garrantzia ekonomia arloan. 1970ean 294.000 ardi eta 76.000 behi-buru zeuden; txerri-aziendari dagokionez 68.000 txerri-buru zenbatzen ziren.

Baina Iparralden zerbitzuen sektoreak zuen indar gehien. 1975ean 46.280 pertsonek lan egiten zuten sektore horretan. Ez da harritzekoa urte horretan 11.500 "bigarren mailako bizitegi" egotea, turistek erabiltzen zituztenak.

Populazioaren dinamikari dagokionez, motela bada ere, hazkunde exogenoa eman zen. 1952an Iparralden 204.452 biztanle bizi ziren eta 1975ean 227.815. Azken urteotako hazkundea exogenoa da, izan ere, gero eta gehiago dira kanpotik Iparraldera hurbiltzen direnak eta berezko hazkunde begetatiboa ez da abiadura horretan gertatzen. Horrez gain, populazioa kostaldean pilatzen da nagusiki eta Zuberoan eta Behe Nafarroan biztanleria ez da horren handia. Horri barnealdeko populazioa zahartzen ari dela erantsi behar zaio, hori dela eta, garai horretan sekulako desorekak hautematen dira Iparralden populazioari dagokionez.

Industria-krisi handia: 1976-1985

1975. urtean krisi ekonomikoa lehertu zen eta 80eko hamarkadaren hasieran areagotu eta 1985. urtera arte iraun zuen. Ondoren, 1990. urteraino iraun zuen suspertze ekonomiko bat eman zen.

Enpleguaren egitura aztertzen badugu, lehenik eta behin EAEn hautemandako enplegu galera bortitza aipatu behar da. 1975-1985 bitartean 152.000 enplegu galdu ziren eta Nafarroan 19.000. Enpleguak sektore ekonomiko guztietan egin zuen behera, zerbitzuetan izan ezik.

1985. urtera arte langabeziak gora egin zuen etengabe, are gehiago emakumeak eta gazteak lan bila hasi zirenean. Horren ondorioz, langabezia-tasa ikaragarriak izan ziren. Langabezia-tasa oso urria izatetik (aktiboen %3,3 1975ean) Europako tasa handienetakoa izatera pasa zen (%22,8 1985ean). Bizkaian eta Gipuzkoan migrazio mugimendua negatiboa izan zen. Hori gertatzen zen lehen aldia zen mende horretan.

1970-1975 epealdian egindako inbertsio-plan handiak, kreditu publiko eta pribatuen bidez finantzatu zirenak, eragin handia izan zuten finantza-kostuetan. Finantza-karga berehala hazi zen. Hala, 1974an Balio Erantsi Gordina %10,2koa zen eta 1980an %27,5koa.

Iparraldeari dagokionez, industria-krisiak ez zuen ondorio larririk ekarri, izan ere, bertako industria-egitura oso ahula zen.

1986tik gaurdaino

Bilakaera Hego Euskal Herrian

Azken 23 urteotan bi epealdi bereiz daitezke: 1985-1991 bitartean suspertze ekonomikoa gertatu zen. Industriaren sektoreari esker ekonomiak gora egin zuen, horrela, EAEn Barne Produktu Gordinaren tasa %5,8koa zen 1987an eta 8,3koa 1989an. Nafarroan balioak apur bat baxuagoak izan ziren.

1992-1993 bitartean ekonomiak atzera egin zuen apur bat eta EAEn eta Nafarroan Barne Produktu Gordinaren tasa negatiboak erregistratu ziren (%-0,7 eta %-0,9 hurrenez hurren). Gero, duda-mudazko hazkunde ekonomiko bat etorri zen baina ekonomian atzeraldirik izan gabe (1997an izan ezik, urte horretan Barne Produktu Gordinaren hazkuntza baxua izan zen EAEn, %1,7koa, hain justu) eta nolabaiteko oparotasun ekonomiko batekin, 2005. urtean ekonomia %3,9 hazi zelarik. Urte horretan eraikuntzari zor zaio ekonomiaren hazkundea (sektorearen hazkunde-tasa %5,3koa izan zen). Beste adierazle esanguratsu bat inflazio-indizearen bilakaeran aurki dezakegu. EAEn eta Nafarroan inflazioa %6,5 eta %7,4koa zen hurrenez hurren (2003. urtea).

Baina oparotasun ekonomikoa eten egin zen eta 2008. eta 2009. urteetan krisi zantzuak hautematen dira.

Populazioaren bilakaerari dagokionez, azpiko koadroan nolabaiteko hazkundea izan dela ikus daiteke.

Adierazgarria da Bizkaian eta Gipuzkoan aztergai dugun epealdiaren hasieran (krisi garaian) populazioak behera egin zuela eta Araban, Nafarroan eta Iparralden gora egin zuela. Aipatu behar da, era berean, dentsitateari dagokionez 502,1 eta 340,1 biztanle/km² erregistratzen direla Bizkaian eta Gipuzkoan, hurrenkera horretan. Araban 86,8 eta Nafarroan 53,3. Iparralden oso egoera ezberdina hautematen da lurraldearen arabera, izan ere, Lapurdin 256,0ko dentsitatea dagoen bitartean Behe Nafarroan eta Zuberoan 21,2 eta 19,1ko dentsitateak erregistratzen dira, hurrenez hurren.

Lehen sektoreak garrantzia ekonomiko urria badu ere, gero eta garrantzia gehiago dute hainbat alderdik, esate baterako, lurraren mantenuak edota ingurumenak; alderdi horiek estu lotuta daude nekazaritzako jarduerekin, lurrari dagokionez.

Azpimarragarria da EAEn 1991-1995 bitartean Industria Politika Plan bat diseinatu eta gauzatu zela, 926.000 milioi pezetako aurre-inbertsio orokor bat zuena. Kopuru horretatik, 262.000 milioi pezeta diru publikotik eskuratu ziren. Gerora, 1996-2000 bitartean beste Industria Politika Plan bat planteatu zen, aurreko planaren antzeko antolabidea zuena. Urte horietan garapen teknologikoa abiarazteko planak sustatu ziren eta Zentro Teknologikoen Elkarteak Eusko Teknologi Ikertegien Elkartean (EITE) bateratu ziren. Aipatu beharrekoa da, 1993an EAEn I+G delakoak Barne Produktu Gordinaren %1,27ko gastua suposatzen zuela, zenbateko hori oso urrun zegoen Europako herrialde batzuen batez besteko gastuarekin alderatuz gero (Alemanian %2,8); orobat, Europako Erkidegoaren batez besteko baliotik ere urrun samar kokatzen da. 2008an I+G gastua %1,7koa izan zen, erkidegoko batez bestekoaren azpitik, beraz.

Iturria: F. del Castillo, "La articulación de la industrtia de la Comunidad Autónoma de Euskadi", EKONOMIAZ 2. zbk., 1986.

Zalantzarik gabe industriaren ekoizpen-egituran aldaketak egon dira, baina komenigarria da Euskal Herriko ekoizpenaren bilakaerari buruzko hainbat ohar egitea.

Euskal Herriko industria zein sektorek osatzen duten aztertzen badugu, burdingintza eta metalurgiaren multzoak (multzo horretan barneratzen dira burdingintza, forja, eraikuntza metalikoa, gailu metalikoak eta ingeniaritza metalikoa) 2000-2003 epealdirako, eta hurrengo urteetan industria mailako Balio Erantsi Gordinaren (BEG) %30-31 inguru sorrarazten duela ikus daiteke eta industriaren esparruan multzo horrek eragiten du enpleguaren %33-34 (kopuru orokorra, urte horietan 236.000-249.000 lanpostutan kokatzen da). Hau da, Euskal Herriko industriaren industria-sektore klasikoak indar handia du oraindik ere.

Ondoren, azpisektore ugarien garrantzia azter dezakegu xehetasunez Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundearen (ELGA) metodologiari jarraiki Euskal Herriko industriaren eduki teknologikoari erreparatzen badiogu, 2003. urterako desoreka handiak daudela ikus dezakegu:

Euskal Herriko industria-egitura funtsean teknologia baxu eta ertaineko sektoretan oinarritzen da oraindik. Euskal Herriko esportazioa funtsean teknologia baxu eta ertaineko produktuetan oinarritzen da. Egia da beste garai batzuekin alderatuta aurrerapena dakarten esparru eta ekimenak daudela. Makinen eta makina eta tresnen munduko merkatuan lehiakortasuna irabazi da eta Alemania da Euskal Herriko fresatzeko makinen merkatu nagusia. Fabrikatzen denaren %56 esportatu egiten da. Antzeko gogoeta egin daiteke beste sektore batzuei buruz, besteak beste, elektronikaren edo aeronautikaren sektoretan. Edozein kasutan ere, orokorrean zera adieraz daiteke:

1. Euskal Herriko ekoizpenaren dibertsifikazioari dagokionez oraindik lan asko dago egiteke.
2. Oraindik ere ezinbestekoa da enpresa txiki eta ertain (ETE) eta industria-sektore tradizional askoren teknologia eta ekoizpena hobetzea.
3. Euskal Herriko industria-sarea ahula da Europar Batasunaren edo ekonomia globalizatuaren erronka ekonomikoen aurrean, eta horrek egonkortasun ekonomikoa eta enplegua finkatzea zaildu egiten du.

Eta ez da ahaztu behar manufaktura-industriak eta eraikuntzak EAEko aberastasunaren %40,3 eta Nafarroako aberastasunaren %38,7 ematen duela.

EAEko elektronika eta informatikaren sektorean ehun enpresa baino gehiago daude eta 5.000 langile inguruk lan egiten dute horietan.

Hego Euskal Herriko enpresa-taldeen artean Mondragón Corporación Cooperativa (MCC) taldea nabarmendu behar da. Talde hori 210 enpresa eta entitatek osatzen dute, hiru azpisektoretan egituratzen direnak: finantza esparrua (Euskadiko Kutxa), industria eta banaketa esparrua, eta ikerketarako eta prestakuntzarako zeharkako bi esparru. 2005ean Euskal Herriko enpresa-talde nagusiena zen eta zazpigarren lekua hartzen zuen Espainia mailan. Industria-jardueran eta banaketan 11.859 milioi euroko salmentak zituen eta 78.455 langilek lan egiten zuten taldean, horietatik %81 kooperatibistak zirelarik.