Kontzeptua

Orreagako bataila

Nortzuk parte hartu zuten Orreagan? Gai zail honetan bi gertaera bereizi behar dira: Karlomagnoren ekarria eta Orreagako bataila. Abu Thawr walis musulmanek eta Suleiman Ibn al-Arabik ekarri zuten Karlomagno, agian, baskoi batzuen konplizitatearekin. Emir Abderramán I.ari ez zaio interesatzen Orreagako auzia, baizik eta Karlomagnori dei egitea agindutako hiriez arduratzeko. Hiru urte geroago, Emirrek, gertaeren konplikatuak zigortzeko, kanpaina bat egin zuen, eta, horren ondorioz, zigortutako zenbait euskal eskualde ikusi ahal izan dira, hala nola Calahorra eta Viguera, Ximen el Fuerte, Ibn Belascot eta Iruñeko lurraldea. Zaragozan kontuak konpondu eta Ibn Husain postua berretsi ondoren egiten du zigor espedizio honek. Beste espedizio batek Colliure eta Cerdaña bezalako eskualde urrunetara zuzendu zuen ekialdeko Pirinioan. Ez dakigu nortzuk ziren nagusi Calahorran, Vigueran eta Errioxa Behereko gainerako lurretan, baina badirudi Zaragozaren edo waliren baten mende zeudela, eta haien izenak ez dakigu. Ximen Indartsuaren lurraldea ondoren zegoen eta Deyern-en lurra izango zen Lizarraren inguruan. Ibn Balaskoain, «Balaskoren semea», ez dakigu nola deitu daitekeen, baina arrastoa utzi du Belaskoain izenean, Lizarra eta Iruñearen artean. Iruñea, ordea, hor geratzen da zehaztu gabe haren hedadura eta buruzagi militarraren izena. Kristau-jabetza zela, ez dago zalantzarik, Fatho-l-Andaluci kronikak hitzez hitz dio Abderramán I Infieles lurraldean sartu zela Iruña harpidetuz. Pentsatzekoa da banukasiak Tuteratik oso hurbil dauden lurretan menperatuko zituztela, eta, handik gutxira, 802-803. Orreagako irabazleak baskoiak izan ziren, baina nork bidaltzen zituen? Ximeno el Fuerte, Belascot eta aipatzen ez den Iruñeko burua ere izan ziren. Baina, nortzuk izan ziren gehien? Lupo ii.ak parte hartu gabe, Euskal Herriko iparraldeko eskualdeetako buruzagiek parte hartu ahal izan zuten, eta egiten utzi zuten; izan ere, Ermoldus Nigellus Ludovico Pio garaian bizi izan zen, eta euskal dukearen leialtasunaz zalantza egin zuen. Auziak-en ustez, litekeena da erasoa antolatu edo sustatzea edo, behintzat, egiten uztea.