Toponimoak

Nafarroa Beherea. Historia

Elementu geografiko nabarmen batek Nafarroa Behereko jaiotza politikoa Lapurid eta Zuberoa ahizpa norpiriniarretatik bereizten du. Haren erliebe bihurriak kantonalismo sendoa iragartzen du, komunitate etniko eta linguistiko ukaezina izan arren. Horrekin esan daiteke Behe Nafarroa batasun politiko gisa sortu zela berandu, bere kantoi edo haran guztiek agintaritza berari jarraitu behar diotenean, dela Gaskoniako edo Nafarroako dukeari, Erdi Aroko hasierako zenturia ilunetan, dela Nafarroako errege-erreginei, XII. mendearen azken urteetatik aurrera. Bi potentzia horien artean, historia idatzian aurrera egingo da, gaur egungo zazpi euskal probintzietako bat, osotasun organiko gisa jaiotzen den berantiarrena, eta, hala ere, subiranotasuna erabili zen azken euskal lurrezko eskukatua —Nafarroako erresuma—.

Nafarroako erregeak
Eneko Arista, 824-852.Teobaldo I.a, 1234-1253.
Garcia I.a, 852-860.Teobaldo ii.a, 1253-1270.
Garcia II, 860-882.Enrique I.a, 1270-1274.
Fortune "El Monje", 882-905.Juana I, 1274-1305.
Antso I.a Garces, 905-926.Luis I "Hutin", 1305-1315.
Garcia iii.a, 926-970.Joan I.a, 1315-1315.
Antso ii.a Abarka, 970-994.Felipe "El Largo", 1315-1321.
Garcia "El Tembloso", 994-999.Karlos I.a "El Hermoso", 1321-1328.
Antso iii.a "El Mayors, 999-1033.Joana ii.a, 1328-1349.
Garcia "El de Najera", 1033-1054.Karlos ii.a "El Malo", 1349-1387.
Antso iv.a "Peñalenekoa", 1054-1076.Karlos iii.a "El Noble", 1387-1425.
Antso V.a Ramirez de Aragon, 1076-1094.Blanca I, 1425-1447.
Pedro Sanchez de Aragon, 1094-1104.[Joan ii.a, 1442-1479].
Alfontso "Batailatzailea", 1104-1134.Karlos Vianako printzea, 1447-1461.
Garcia "Zaharberritzailea", 1134-1150.Zuria II, 1461-1464.
Antso vi.a "El Sabio", 1150-1194.Leonor I, 1479.
Antso vii.a "El Fuerte", 1195-1234.Francisco "Febo", 1479-1483.

Ikus Nafarroa Beherea.