1765ean Zumarragako (Gipuzkoa) Gurrutxaga baserrian jaiotako bankaria bost anai-arrebetan gazteena zen. Zuzenbidea ikasi ondoren, Cadizen lan egin zuen Espainia Berrira (Mexiko) abiatu zen arte, bere senide Juan de Eguren y Alzolarekin batera. Bertan, Pátzcuaro hirian hasi zuen bere ibilbide komertziala eta, ondoren, 1788an, Mexikon. Lurralde hauetan egindako egonaldi luzean, Ana Francisca Aguirre Eguren euskal mexikarrarekin ezkondu zen eta Francisco Sales Olloqui, Manuel Jose de Elguero, Pablo Gamez eta Manuel Saenz merkatariekin elkartu zen 1791 eta 1807 bitartean. Azken data horretatik aurrera, Agirrebengoak bere herrikidea zen Rafael Leandro de Echeniquerekin konpainia sortu zuen, Espainia Berriko (Mexiko) aberastasun garrantzitsuenetako bat sortuz. Igualako Planaren 5. artikuluaren arabera (1821), Agustin Iturbide Aranburuk José Ignacio Aguirrebengoa hartu zuen gogoan, koronel graduatuaren maila zuena, garai hartako pertsona ilustratuenek osatutako Gobernu Batzordeko kide gisa. Ezegonkortasun politiko eta finantzarioa ikusita, emaztearekin eta bi seme-alabekin batera Europara joatea erabaki zuen, eta Jose Javier Uribarren dendaria eta suhia izango zena utzi zuen Mexikon zituen negozio guztien arduradun. Bordelen, Frantziako banku-etxe garrantzitsuenetako bat sortu zuen, kapital amerikarrak Europako finantza-zirkuituetan kokatzen espezializatua.Jose Ignaziok Zumarragako bere herrikideei laguntzeko zuen
sentiberatasuna 1827an agertu zen, herrian ogi-labe bat eraikitzeko 680 erreal bidali zituenean. Bi urte geroago, 2.000 erreal eskaini zituen elizaren ataria hobetzeko. Tenplu horrek berak beste 3.000 erreal eta zaintza bat jaso zituen bere seme ospetsuarengandik 1845ean, eta beste 2.000 erreal hurrengo urtean, kanpai berri bat erosteko. Jose Ignacio 1848an Parisen hil izanak ez zuen Gipuzkoako udalerri honi emandako laguntzaren amaiera ekarri, bere alaba eta suhia herriari mesede egiten jarraitzeaz arduratu baitziren. Hala, diru-kopuru handi bat eman zioten lehen letretako maisuari eta nesken kalitate goreneko irakasleari, eta, udaletxearekin batera, eskoletako gastuak ere finantzatu zituzten.
Ikertzailea, Euskal
Herriko Unibertsitatea (EHU).
sentiberatasuna 1827an agertu zen, herrian ogi-labe bat eraikitzeko 680 erreal bidali zituenean. Bi urte geroago, 2.000 erreal eskaini zituen elizaren ataria hobetzeko. Tenplu horrek berak beste 3.000 erreal eta zaintza bat jaso zituen bere seme ospetsuarengandik 1845ean, eta beste 2.000 erreal hurrengo urtean, kanpai berri bat erosteko. Jose Ignacio 1848an Parisen hil izanak ez zuen Gipuzkoako udalerri honi emandako laguntzaren amaiera ekarri, bere alaba eta suhia herriari mesede egiten jarraitzeaz arduratu baitziren. Hala, diru-kopuru handi bat eman zioten lehen letretako maisuari eta nesken kalitate goreneko irakasleari, eta, udaletxearekin batera, eskoletako gastuak ere finantzatu zituzten.
Ikertzailea, Euskal
Herriko Unibertsitatea (EHU).