Militarrak

Cayuela, Pablo

36ko gerran indar nazionalek Gipuzkoa eta Bizkaia okupatzen parte hartu zuen militar espainiarra. 1936ko uztailaren 19an Lizarratik abiatu zen Arapiles Mendi Batailoiko hiru konpainiaren eta Gipuzkoa konkistatzeko borondatezko indarren agindupean. 20an, Altsasu (Nafarroa) hartu zuen, eta 27an, erresistentzia gogorraren ondoren, Beasaingo komunikazio-gune garrantzitsua. Ondoren, Ordizia eta hainbat herri okupatu zituen, Tolosan sartu arte, nazioko beste zutabe batzuekin batera.

Tolosan, bere okupazioan parte hartu zuten zutabe ezberdinek bat bakarra osatu zuten, Iruretagoyena koronelaren agindupean, Cayuela zutabe erdi baten agindupean geratuz. Zizurkil, Aduna, Sorabilla eta Andoain herriak hartu zituen, eta, ondoren, Andatza, Zarateko Bentak, Arroa, Zestoa, Alzola. Irailaren 28an iritsi zen Urkarregira, eta Debako lerroa gainditu zuen. Azaroan Iruretagoyena koronela ordezkatu zuen itsasotik Urkarregirako frontea estaltzen zuen zutabearen buruan.

Armada nazionala Brigadetan berrantolatu ondoren, II. Brigadako agintea eman zitzaion, aurreko zutabearen hasierako posizio berdinak hartu zituena, Brigada, zeinaren aurrean Bizkaiaren gaineko erasoan parte hartu zuen, erabat okupatu arte. Koronel maila zuen.