Monarkia eta noblezia

Antso I.a Gartzes

Erregea zahartuta zegoen ordurako. Gobernu-urteek eta borroka militarrek ere kalte egin zioten haren osasunari. Lortu zuen musulmanak Errioxa osotik kanporatzea, eta, etsaiak espedizioak egin bazituen ere, haren mugak musulmanen lurretara zabaltzen ari ziren. Erregea atseden hartzera erretiratu zen, bizitzako azken egunak Iruñean pasa nahi baitzituen. Sukarrak jota eta etsita, sendabidearen bila abiatu zen peregrinazioan santutegiz santutegi. Azkenik, Usunen lortu zuen osasuntsu jartzea. Esker onez, 924ko urriaren 28an, Toda Aznarez erreginarekin batera Oyako (Deio eta Iruñea) apezpikuari eman zizkion San Pedroko monasterioa eta Usun herria, Onzella ibaiaren ondoko Uleko lurrak eta Arbontzen zituen mahastiak.

926an, heriotza eragingo zion zauri bat jaso zuen Antso Gartzesek.

Marmolezko hilarri baten pean ehortzi zuten haren gorpua San Esteban Deiokoa gazteluko elizan, erregeak berak aukeratutako tokian. Erresumako noble guztiak urte luzez joan ziren toki horretara haren hileta-elizkizunak eta heriotzaren urteurrenak ospatzera, haren ondorengo Gartzia Antso I.aren erregealdi osoan zehar behintzat. Azpimarratzekoa da Errioxako segizio bat egoten zela ekitaldi horietan. 950. urtean, bertan izan ziren honako hauek: Tudemiro, Naiarako apezpikua; Dulquito, Albeldako abadea; Diego, Sojoko abadea; Ulmiro, Santa Colomako abadea; Estefano, Berzeoko San Millaneko abadea; eta Belasco, Cirueñako abadea.