Monarkia eta noblezia

Antso Gartzes III.a Nagusia

Garai hartan, honako eskualde hauek barne hartzen zituen Iruñeko erresumak: erresumako nukleoa, hau da, Nafarroa eta Pirinioetako haranak, mendebaldeko lurraldeak, hau da, Bizkaia, Bureba, Errioxa, Araba eta Gipuzkoa, eta mendebaldeko lurraldeak, zehazki, Aragoiko lurrak, Gallego ibaira arte, eta, iparraldetik, Sobrarbera arte. Antso III.ak Ribargoza eta Pallars konderriak gehitu zituen erresumara.

Pallars konderria, Ribagorzaren ekialdean zegoena, Lleidako lurretan, Pirinioen eta Graus, Benabarre eta Monzon lurraldeen artean hedatzen zen. IX. mendean, Ribagorzako eta Pallarseko kondeak Tolosaren mende zeuden, eta, 872. urtetik aurrera, bertako kondeen dinastia batek zuzendu zuen; Ramon I.a izan zen aitzindaria. Antso III.aren erregealdiaren garaian, Ramon I.aren ondorengoek gobernatzen zituzten bi konderriak.

Ribagorzako kondea, Isarno, hil ostean -Monzonen musulmanen kontra borrokan ari zela hil baitzen 1003an-, haren arreba Todak hartu zuen konderria. Toda andrearen agintaldian, musulmanek Esera eta Isabena haranak hartu zituzten 1006ean. Antso III.ak ordurako kanporatuak zituen Sobrarben geratzen ziren musulmanak, baina ez zuen konderri horietan esku hartu 1017ra arte, Zaragozako al-Mundhirren erregealdira arte. 1017an, Buil hiria hartu zuen Sobrarben, eta, ondoren, Cincaren ibai-ertza Perarruara arte. Musulmanek okupatutako lurrak militarki hartzeaz gainera, Antsok haren izeba Nagusiarentzat aldarrikatu zituen Ribagorzako konderriko eskubideak. Errege iruindarra gero eta gehiagotan aipatzen zuten konderriko dokumentuetan, 1025ean haren arrebak gobernuari uko egin eta Antso lurraldea gobernatzen hasi zen arte.