Kontzeptua

Amezketako argizaiolak

2012ko irailaren 29an egindako kontaketaren arabera (banan-banan), 116 ziren oholtxoaren formakoak eta gainerako 4ak, lau oinekoak. Jakin ahal izan genuenez, 20tik gora izango lirateke azken urteotan jabeek jaso eta etxera eraman dituzten argiolak.

Amezketako herrian, oraintsu arte, familia bakoitzak bazuen eliza nagusian bere jarleku jakina, eta horrekin batera, sepultura gainean, bere argiola uzteko espazioa ere. Lehentxeago aipatutako egunean, sepulturen zenbaketak kopuru hau eman zuen: 150. Hori horrela, XX. mendearen lehenengo erdian 150 argiola izango ziren guztira.

Amezketako elizara mezatara doanak jende-banaketari erreparatzen badio, zera ikusi ahal izango du: gizonezkoak koruan edota aldare inguruan jartzen direla, eta emakumezkoak, aldiz, garai batean sepulturaren zeuden esparruan.

Bai, emakumearen zeregina izan da orain arte argizaiolaren ardura. Bere etxeari dagokion argizaiola elizkizunetan piztea eta, argizaria ahitzen denean, berriaz hornitzea.

1961etik 1964ra, herriz herri ibili zen Luis-Pedro Peña Santiago. Amezketako elizan ikusitako argiola kopuruaz ez du datu zehatzik ematen: "Llegué a contar más de cincuenta, todas ellas puestas sobre sus respectivas sepulturas".

Orain arte Antxon Aguirre Sorondo izan da Amezketako argizaiolen inguruan ikerketa aberatsena egin duena. 1985ean, ikerketa egiten ari zelarik, bere eskuetatik 139 pasatu ziren.

Agirre Sorondoren ustez, zaharrenak XVI. mendekoak lirateke; gehientsuenak, ordea, XX. mendekoak. Berari sinestera, 70 bat gutxienez joan den mendean landutakoak izango lirateke. Asko ez, baina bakan batzuk badaude XXI. mendean egindakoak ere.

Batzuk lanbidez eta besteak zaletasunez, Silberio Artola, Eladio Balerdi, Jose Alonso Rivero, Jesus Vallejo, Lourdes Ormazabal, Dionisio Otermin eta abar aipatu beharko lirateke argizaiola egileen artean.