Monarkia eta noblezia

Nafarroako Karlos ii.a Gaiztoa

Gaztelako Pedro I.arekin ituna eta Aragoiko gerra, 1362. Nafarroak, Europako erresumak, erregealdi horretan Frantziaren historia moldatzeaz gain, zeregin garrantzitsua izan zuen penintsulan. Atzean Gaztela eta Aragoi zeuden. Lehenean, Baina I eta bere anaia Enrique Trastamarakoak gerra odoltsu bat egiten zuten, Pirinioetako erresumara zipriztintzen uzten ez zuena; Pedro aliatua, 1362an, Ingalaterrako Eduardo ii.arekin (Londresko Ituna); haren anaia Enrikek aliantza lortu zuen frantsesarekin, eta, hala, penintsula Ehun Urteko Gerran sartu zen (1339-1453). Bestalde, bere beste lankide erreala, Pedro IV. Aragoiko zeremoniosoa, "Raynaldo"ren "borroka latz" batean sartuta zegoen, "D"-ren ordez. Haien artean mugitzen ari zen Karlos, baina ezin izan zen auzi odoltsutik inhibitu. Hitzarmenen politika gauzatu zuen, zintzotasunik gabe, une horretan gehien estutzen zuen bi bizilagunekin hitzartuta. Besoen askatasuna mantendu nahi zuen, baina batzuetan egoerak asmoaren gainetik jarri ziren (Campión: Nafarroan..., or. 251)".1362ko maiatzaren 22an bildu ziren Lizarran Gaztelako ahaldunak -Iñigo Ortiz de las Cuevas eta Gil Veláz- eta Nafarroakoak -Arnalt Remon de Agramont eta Ramiro de Arellano-, eta Yanguasek dioenez, Karlosek hau erabaki zuen: Bi erregeak elkarren lagun izatea eta etsaien etsai izatea; Nafarroakoa bere erresuman edo handik kanpo, Aragoiko jaurerrian edo beste edozein lurraldetan hogei legoatara Nafarroatik itzulita, edo bere pertsona ezkutatuta, beste errege edo etsai baten aurka borrokatu behar izatea, edo hiriren bat ezkutatuta, edo bere mendekoek Gaztelatik altxatu edo altxatuko balute. Karlos. Edozein gorabehera Normandian edo Frantzian gertatuko balitz, Gaztelako erregeak Nafarroakoari igorriko lioke itsasoz eta lurrez bere kontura lau hilabeterako eman lezakeen laguntza, hirurak zerbitzuan eta joaneko bat; eta, gehiago behar izanez gero, Nafarroako erregeak ordainduko luke gastua, bere naturalei ordaintzen zien bezala, orduan Gaztelako jendeak Nafarroaren laguntzan jarraituko luke. Nafarroako erregeak Aragoikoarekin edo beste pertsona batekin gerra izanez gero, Gaztelakoak ere Nafarroako etsaien aurka izatea, bere botere guztiarekin. Gaztelaniak Nafarroako gudarosteei beren lurretatik pasatzen utziko lieke, etsaiei gerra egitera joango balira, jaten zituzten jakiak ordainduz, baina armadako buruzagiak bakarrik sartuko lirateke herrira, 50 gizon zaldi gainean eta beste 50 oinez, eta gainerakoak kanpatuta geratuko lirateke; leku eta zubietatik igarotzean, 200 gizoneko konpainietan baino ez ziren sartuko, eta bigarrenak ere ez. Gerra Normandian izango balitz, deklaratutako kasuetatik kanpo, Gaztelako erregeak 1.500 gizon bidaliko lituzke oinez bere ontzietan lau hilabeterako. Nafarroako areriren bat Gaztelara igaroko balitz, hura harrapatzea eta D erregeari ematea. Karlos, bere borondatez egin zezan. Erregea D. Pedrok Karlosek ezin zuen bakea egin, ez eta amore eman ere errege haren aholkurik gabe. Nafarroako erregeak, berriz, gauza bera egin zuen Gaztelarekin. Pedro I.ak berretsi zuen akordioa ekainaren 2an Carrascoan. Ondorioz, hilaren 14an, Nafarroako erregeak gerra deklaratu zion Aragoiri. Uztailean Agurain Aragoikoa setiatu zuten, eta Nafarroako eskuetan erori zen, baita Ruesta ere.