Gasteizko elizbarrutiko bikarioa Espainiako bigarren Errepublikaren urteetan, bertako gotzain titularra, Mateo Mujika, La Puyen (Frantzia) erbesteratuta zegoenean. 1931ko abuztuaren 14an atxilotu zuten, Irunen, Errepublikak "Estatuaren segurtasunaren aurkako erasotzat" jo zituen agiri batzuk pasatzen saiatu zenean. Gobernazio ministro Maurak argitu zuenez, Segura kardinalak sinatu behar zituen gotzainei zuzendutako zirkularrak ziren, Elizaren ondasunak saltzeko eta salmentatik lortutako produktua salbatzeko. Gertakaria kontrabando eta iruzur delitutzat jo zuten. 1932ko maiatzaren 26an, bere gotzainak behar bezala baimenduta, Euskal Autonomia Estatutua bozkatu ala ez zilegitasunari buruz egin zitzaizkion galderei erantzun zien. Honela zioen idatzian: "Gure karguari erantzunez, Nafarroako Estatutua bozkatzea zilegia den galdetu digute... Jainko Gurearen aurrean, epaitu behar gaituztenok, eta behar bezala aholkatuta eta baimenduta, galdera horri erantzun diogu eta, zalantzarik gabe, intentzio horrekin eta intentzio horrekin egungo Estatutua egiazko Estatutuarekin batera Espainiako Estatutuarekin baino areago Euskal Herriaren Estatutuarekin baino gehiago egiazko izaerarekin artikulatzen duten nafar-kontzientziak biltzen dituztenak" daudela erantzun dugu. Aurrerago, boto horren zilegitasun edo ez-zilegitasunari buruzko eztabaida publiko orotatik abstenitzeko agintzen zuen. Egun batzuk geroago (ekainaren 19an), Donostiako "El Día" egunkariak eskutitz bat argitaratu zuen ekainaren 8an, "La Constancia" egunkariari zuzendua, Euskal Estatutua erlijioaren eta moralaren ikuspegitik ez jorratzeko aginduarekin. Misión social del clero en los tiempos actual (Gasteiz, 1910) eta La mutualidad catequistica como medio poderosísima para promoción la asistencia a los catecismos... (Gasteiz, 1916).
Ainhoa AROZAMENA AYALA
Ainhoa AROZAMENA AYALA