Zerbitzuak

NERBIOIKO ITSAS KONPAINIA

Sozietate anonimoa. Nerbioiko Itsas Konpainia 1907ko maiatzaren 16an Bilbon sortu zen, Compañía Anónima de Navegaciónen eta  Compañía Bilbaína de Navegaciónen baporeek bat egin ondoren. Haren bultzatzaileak Algortar bi izan ziren: Francisco Aldecoa Uriarte merkataritza-kapitaina eta Tomás Urquijo y Aguirre merkatari eta finantzaria, biek biziarteko eta elkarrekin enpresaren zuzendaritza bete zuten. Aldecoa eta Urquijo familiek (hirurogeita hamarreko hamarkadaren hasiera arte Banco de Vizcayak babestuta) konpainia horren jabetza eta zuzendaritza kontrolatu zituzten 1986an porrot egin arte.

Hasieran, konpainiak bere flota erabili zuen (20.000 tonako erregistro gordineko bederatzi bapore, eta horrek Espainiako hamar ontzi-enpresarik handienen artean jarri zuen, hirurogeiko hamarkadaren hasiera arte) nazioarteko trafiko libreetan, ontziratu gabeak (ikatza, minerala, zura, kotoia) eta karga orokorra garraiatzeko. 1919tik aurrera, linea erregularra hasi zuen Mexikoko eta Espainiako Golkoko portu nagusien artean, Estatu Batuetan kotoia eta karga orokorra ontziratuz, Bartzelona eta Bilbora joateko. Lehia Ipar Amerikako eta Europako beste ontzi-enpresa batzuk partaide zituen Konferentzia batek arautzen zuen. Aldaketa gutxirekin, linea-zerbitzu hori konpainiako ontzientzako merkatu nagusi bihurtu zen, 1974an behin betiko eten zen arte. Aldi horretan guztian, Marítima izan zen Atlantikoaz gaindiko zerbitzu erregularrak ustiatzen zituen Espainiako ontzi-enpresa bakarretako bat (Aznar, Ybarra eta Transatláticarekin  batera). Nabigazioan, Diesel motorraren teknologia berriaren aldeko apustua egin zuen konpainietako bat ere izan zen, eta ontziek ospe handia izan zuten marinelen, kargagailuen eta aseguratzaileen artean.

Fundatzaileak hil ondoren (Urquijo 1937an eta Aldecoa sei urte geroago), bigarren belaunaldi batek, azken honen semeak, Honorio Francisco Aldecoa Berasalucek (1943-1972), bere gain hartu zuen enpresaren agintea. Honorio Francisco Aldecoaren lehendakaritzapean eta zuzendaritzapean, konpainiak berriro ekin zion linea zerbitzuari 1947an (Gerra Zibilaren leherketaren ondorio eten zen), eta berrogeita hamarreko hamarkadaren erdialdetik aurrera bere flota berritzeko prozesuari ekin zion. 1960ko hamarkadaren erdialdera arte, linea erregularra negozio bikaina izan zen konpainiarentzat, berrogeita hamargarren hamarkadaren erdialdetik aurrera AEBetako inportazioen hazkunde handiak bultzatuta, eta garraiatutako produktu nagusiak —kotoia eta zura— Estatuko merkataritzatzat hartua izateagatik; horrek esan nahi zuen Espainiako banderarentzat -linea horretan Marítima del Nerviónek ordezkatua, ontziratzeen erdia gordetzekoa zela. Hala ere, hirurogeiko hamarkadaren erdialdetik aurrera, konpainiak gero eta zailagoa zen egoera bati aurre egin behar izan zion: kotoitik karga orokorrerako trantsizioa (karga berriak bilatzera behartzen zuen, baita AEBetarantz ere, ontziratzeen beherakada konpentsatzeko), Golkoko portuetan zama lanen kostuak garestitzea eta Trasatlántica bezalako beste konpainia berrien lehia gero eta handiagoa (konferentziakoak ez ziren beste konpainien ontziak, noizean behin, prezio merkeagoak eskainiz, ontziratze batzuez jabetzen ziren), eta itsasontzi mota berriko, kontainer ontziak, ontziak erabiltzen zituztenak.

Konpainiaren emaitza txarrek eta hirurogeita hamarreko hamarkadaren hasierako finantza-egoera zailak tentsioak sorrarazi zituzten familia jabeen artean, eta, azkenean, aurreko hamarkadaren erdialdean hasitako gobernu- eta zuzendaritza-organoetan belaunaldi-erreleboa bizkortu zuten. 1973ko otsailean, Honorio Francisco Aldecoak dimisioa eman zien konpainiako lehendakari eta kudeatzaile-karguei, eta hirugarren belaunaldiari eman zion bidea, zenbait iloba buru zituela (Solano, Villa eta Garamendi Aldecoa familietakoak, enpresan zuen partaidetza saldu zienei). Hirugarren belaunaldi honetan, Urquijo familiaren ondorengoak  (Fernández-Valdés eta Zavala) ere bazeuden ordezkatuta, nahiz eta ehuneko askoz txikiago batekin. Hirugarren belaunaldi horrek, Eugenio Solano Aldecoa (zuzendari kudeatzailea), Ignacio Villa Aldecoa (Administrazio Kontseiluko idazkaria) eta Rafael Garamendi Aldecoa (enpresako lehendakaria 1977tik aurrera) buru zirela, konpainiaren martxa kontrolatu zuen porrot egin eta 1986an desagertu arte.

Hasiera batean, hirugarren belaunaldia hirurogeita hamarreko hamarkadaren hasieratik konpainiak jarraitutako estrategiari eusten saiatu zen, ontzi zaharrenak erabiliz, linea erregularrari eutsiz eta Estatu Batuetarako karga berriak garraiatuz, Golkoko portuetako ontziratze kopuruaren jaitsiera arintzeko; eta ontzirik berriena epe luzera alokatuz, diru-sarrera erregularra eta egonkorra lortzeko. Hala ere, nazioarteko krisi ekonomikoak eta atzerriko konpainien eta edukiontzi-ontzien lehia gero eta handiagoak behartuta, 1976ko udazkenean, konpainiak zerbitzu erregularra bertan behera utzi behar izan zuen. Gerentzia, arrakasta eskasarekin, linearako erabiltzen ziren ontzien erabilera berria lortzen saiatu zen, eta 1977ko udan  ez zuen beste aukerarik izan amarratzera eta, ondoren, txatar gisa saltzera baino. Ordutik aurrera, konpainiaren estrategia flota berritzea izan zen, Estatuak emandako laguntzak erabiliz (adibidez, 1976ko milioi bat tonako lehiaketa). 1976an, balio anitzeko bi zamaontzi kontratatu zituen Bazanekin. Hainbat arrazoirengatik, ez ziren lanean hasi 1979aren amaiera arte, epe luzera beste ontzi-enpresa batzuei alokatu zizkien. Enpresak antzeko ezaugarriak zituzten beste bi ontzi eskatu zizkion Bazani 1977an, baina bat bakarrik bukatu zen, eta beste lantegi batean (Astilleros Españoles, Sevillan). 1984an hasi zen jardunean.

Marítima del Nervión-en egoera finantzario ahulak enpresa bere hartzekodunen esku jarri zuen, kasu honetan banku publikoaren esku, zeinak, 1984ko amaieran, kontrolatzen baitzuen Espainian emandako itsas kredituaren %94. Merkatuaren egoerak —edukiera handiegia eta enpresen arteko lehia estua— eta zorrak kudeatzeko arazoek amaiera ekarri zuten. Luzamenduak lortzeko Estatuarekin eta banku publikoarekin izandako negoziazioak etengabeak izan ziren azken urte hauetan, baina Marítima del Nerviónek, beste ontzi-enpresa batzuek bezala, ez zuen arrakasta handirik izan. Azkenik, 1985eko urriaren 1ean, Banco de Crédito Industrialek konpainiako ontzi guztiak enbargatzeko agindu zuen. Ontzi horiek bereganatu ondoren, Sociedad de Gestión de Buquesen (“Ontzien Kudeaketarako Sozietateak”) geratu ziren. Honek 1989an saldu zituen, konpainiak Estatuarekin zituen zorrak kitatzeko.

--

Jatorrizko testua: Jesús Mª VALDALISO GAGO (2007)

Itzulpena: ELIA itzultzaile automatikoa

Itzulpenaren berrikusketa: Joseba Rodriguez Zuazua