Politikariak eta Kargu publikoak

Ybarnégaray, Jean

Baxenabarreko kirolaria eta politikaria, 1883an Uharte-Garazi herrian jaioa, familia aberats batean. Lehen ikasketak Larresoron egin zituen eta zuzenbidekoak Bordelen, bulegoa Donapaleun eta Baionan ezarriz.

Bidasoaz beste aldeko agintariak eta eragile politikoak ere bisitatu zituen, aliatuen kausaz interesatzeko. 1914ko diputatua. Gerra amaitu ondoren, eta Garat jaunaren aurrean, Baionako alkate erradikala hautatu zuten berriro. 1924an, Jeunesses Patriotes taldeko lehendakariorde zela, berriro ere hala izan zen, eta aurreko aldian baino boto gehiagorekin; urriaren 26ko bere mitinera, itzelezko jendetza etorri zen, eta Gieure apezpikuaren eta Berguey apaizaren babesa jaso zuen. Mitina hurrengo urtean errepikatu zen. Bere arrakasta, euskaldun-fededun leloak jarraitzen duen iritzi tradizionalista, baserritar eta despolitizatua hunkitzeko beharrezko klerikalismo eta euskaltzaletasun dosien ezagutza zehatz batean zetzan.

Errepublikarren aurkako kleroaren babesa eskuratzeaz gain, elkarte euskaltzaleetan aurkitzen jakin zuen, hala nola Eusko Ikaskuntzarena, 1921etik 1929ra lehendakariorde izan zena, eta ezagun egin zen 1921eko Frantziako Pilota Federazioaren sorrerarekin eta 1924ko Parisko Joko Olinpikoetako kategoria ofizialean kirol hori sartzearekin. 1925eko irailaren 17an Euskaltzaleen Biltzarrak antolatutako Axularren Omenaldian parte hartu zuen. Hurrengo urtean Unión Catholique eratu zuen. 1926tik 1929ra bitartean, Argentinan, 1929ko maiatzaren 19an, Euskal Pilotaren Nazioarteko Federazioa sortu zuen, jatorriz Frantziak, Espainiak eta Argentinak osatua, eta bertan izan ziren jatorrizko euskal herritar bat, Argentinako Kanpo Harremanetarako ministro Horacio B. Oyhanarte, eta bertako euskaldun bat, Ramiro de Maeztu, Espainiako enbaxadorea.

Bere ospe-mailak 1932an (% 83,3) eta 1936an (% 85,5) lortutako botoen arabera neur daitezke. 1930eko hamarkadan nagusitu zen Ibarnegarairen antiparlamentarismoa, beste edozein motibazio politikoren gainetik. Stavisky izeneko affaire lehertu zenean, bere jarduna funtsezkoa izan zen 1934ko otsailaren 5-6ko jardunaldi odoltsuetan eta iritzi eskuindarren sektore garrantzitsu baten faxistizizaioan. Daladierrek dimisioa eman behar du, gehiengoa izan arren, eta horrek Frantziako ezkertiarren mobilizazio ikaragarria eragin zuen. Ibarnegarairen Croix de Feu eta ezkertiarrek talka egin zuten Frantzia osoan, 1935eko apirilaren 5eko istiluak nabarmenduz, manifestariek Ibarnegaraik Baionan hitza hartzea eragozten zutelarik.

Fronte Popularraren garaipenak behartuko du Ibarnegarai eta bere jarraitzaileak berriz elkartzera eta erradikalizatzera, Batzarrean, Rocqueko koronelaren Parti Social Français (1936) faxista aldeko afiliatu talde argi bat eratuz (presidenteordea). 1936ko Espainiako gerra zibila piztu zenean, ez zuen bere frankismoaren aldeko joera disimulatu; izan ere, 1940ko ekainetik irailera arte, Petain Mariskalaren Gobernuko ministro (Borrokalari ohien eta Familiaren ministroa) izendatu zuten. Frantziako Euskal Herrian errefuxiatu nazionalista eta errepublikarren aurkako abilezia sustatzeaz gain, haien aurkako neurri eraginkorrak hartu zituen, hala nola Gurseko esparruan sartzea, Eusko Jaurlaritzaren Parisko Ordezkaritzaren itxiera eta "Euzko-Deya" egunkariarena.

Geroago (1944), frantziar abertzaletasunaren adierazpenek alemaniarren aurka jarri zuten eta hauek Tirolera deportatu zuten urtebete eta lau hilabetez. Horri esker, gerra amaitzean, Askapenerako Auzitegiak absolbitu egin zuen, nahiz eta 1951n Tixier Vignancourtekin batera hauteskundeetan saiatu, politika utzi behar izan zuen. Parisen hil zen 1956ko martxoaren 25ean. "Gure Herria" aldizkarian, bere heriotzaren lehen komunikazioa ematen zuen artikuluan, hau irakur daiteke:

"Il y avait si longtemps que le Pays Basque avait été habitué à être réprésenté par M. Ybarnégaray que pour beaucoup sa fin semblait emporter une partie de l'édifice euskarien, une partie de cette entité si pure et si erratique que les basques nous formons dans l'immense amalgame moderne". [Euskal Herria hain aspalditik zegoen Ibarnegarai jaunak ordezkatua izatera ohituta, ezen askorentzat bere heriotzak euskal eraikinaren zati bat kentzen ziola baitzirudien, entitate horren zati bat hain garbi eta aldrebesa, non euskaldunek amalgama moderno itzelean eratzen baikaituzte".]

--

Jatorrizko testua: Idoia Estornés Zubizarreta

Itzulpena: Batua itzultzaile automatikoa

Itzulpenaren berrikusketa: Iñigo Ramirez de Okariz Telleria