Erlijio ordenak

AGUSTINDARREN ORDENA

Ordena horren jatorria 388. urtean bilatu behar da, bere sortzaileak, San Agustinek, lehen monasterioa sortu zuenean. Agustindarren monasterioak Afrikako iparraldean kokatu ziren bandaloek inbaditu arte. Ordutik aurrera sakabanatu behar izan zuten. Sakabanatze horrek eredu berrien sorrera ekarri zuen, beti  Erregelaren barruan. XIII. mendean (1256. urtean), San Agustinen ermitauen Batasun Handia egin zen. Haren aldirik loriatsuena XV. mendetik XVII. mendearen hasiera arte izan zen. 

Zuberoan XI. mendean agertu ziren. Izan ere, Odon de Benac apezpikuaren garaian, Olorongo gotzaina (1083-1101), bazegoen kolegiata bat agustindarren ardurapean. Santa Engraziako erlikiak gurtzeko egiten ziren erromesaldiengatik ezaguna zen leku hura. Donejakuera zihoazen erromesak artatzeko ospitale bat ere bazegoen. Zuberoako lekurik malkartsuenean dagoen herri honi XI. mendea baino lehen Urdaite deitzen zitzaion. Nafarroako Erresumaren barruan zegoen eta Leireko abadiari lotuta.

XIII. mendean edo XIV. mendearen hasieran San Agustinen ermitauak Baionan kokatu ziren. 1307an, Arnaud Raymond de Montagne apezpikutzapean, San León auzoan eliza, hilerri bat eta egoitza bat eraikitzeko baimena eman zitzaien. 1522an, komentua eta auzo osoa suntsitu zituzten, espainiar inbasioaren beldurra zela eta. Lagréou kalean kokatuta, epe luze batez miseria handia bizi behar izan zuten. Euren eliza kofradia eta korporazio batzuen egoitza izan zen. 1789an, Iraultzaren hasieran, bederatzi erlijioso baino ez zeuden komentuan. Bat izan ezik, beste guztiak sekularizatu ziren.

Badirudi Gipuzkoan lehen komentua San Bartolome moja agustindarrena izan zela (1250ean). Atzetik datoz, askoz beranduago, Arrasateko moja agustindar oinetakodunena (1511n), Errenteriakoak (1543an), Hernanikoak (1544an), Mendarokoak (1565ean), Azpeitiko oinetakodun ermitauak (1581ean), Mutrikuko Santa Klarakoak (1638), eta, oraindik askoz beranduago, 1849an, Astigarragakoak.

Nafarroan, IX.? mendean, Gaskoniako lehen dukeak, Antso Mitarrak edo Menditarrak, bere jauregiaren dohaintza eginez,  erregelapeko kalonje agustindarrei egotzi zaie Urdazubiko San Salbatore monasterioaren sorrera. 1210ean, San Agustinen erregelaren menpeko kalonjeen kapitulua Premontretar ordenaren abadia bihurtu zen, Akizeko elizbarrutiko Ama Etxearen menpean, eta Monasterioak horrela jarraitu zuen  1839ra arte elkartea desagertu arte. Iruñeko Agustindarren komentua, berriz, 1664ko ekainaren 3koa besterik ez da.  1626an Iruñean inprimaturiko Estado y descripción de la Santa Iglesia Catedral de Pamplona de canónigos religiosos y seglares de la orden de San Agustín izeneko liburuan  ikus daiteke. Iruñean inprimatu zen 1626an. Sancti Spirituseko Kalonje Erregeladun Ordenako  beste komentu bat  sortu zen Zangozan ere eta beste bat Iruñean.

1515ean Bizkaian Artxanda mendiko (Bilbo) Berrizko San Bartolome komentu bat sortu zen,  Gaztelako San Katalina probintziakoa. Probintzia honen menpe bazeuden Badaiako Santa Katalina (Araba), Lizarrako San Agustin (Nafarroa) eta Iruñeko San Agustin komentuak ere. 1563an bazegoen Bilbon beste komentu agustindar bat, mojena, baina ez dugu bigarren moja-komentu baten jatorriari buruzko daturik. Lehenari La Esperanza komentua deitzen zitzaion eta bigarrenari, Santa Mónika. 1546an, Martín Ibáñez de Garazatek eta haren emazteak, Bidarteko Casatorrearen jabeek, Agustindarren beaterio (moja sekularren etxea) bat sortu zuten Markinan. 1846ko apirilaren 10ean desagertu zen Dolores de Aguirre eta Amalloaren (azken moja) heriotzaren ondorioz.

Agustindarren arten honako hauek azpimarra daitezke: Diego Zuñigako, filosofoa; Orozko dontsua, predikaria; Malón de Chaide eta Bernardo Zarateko, letra-gizonak, Garcia Lugui, Pizkunde aurreko idazlea eta Martín de Coscojales, historialaria

Agustindarren bi etxe daude Iruñean, bata 84 erlijiosoekin, zortzi apaizak dira, nobiziatu bat eta hiru erlijioso dituztenak, horietako bi apaiz egoitza dutenak. Beste komentu bat dago Artiedan (Nafarroa). Agustindar Asunzionistek ikasketa-etxea dute Elorrion; ermitauek, bat Bilbon, irakaskuntzan diharduen ikastetxearekin; Gernikan, misio-jarduerak dituen egoitza bat; Areetan, beste bat helburu berarekin; eta Portugaleten, beste bat irakaskuntzan diharduen ikastetxearekin. Errekolektoek komentuak dituzte Artiedan, 14 erlijioso eta Apostolu Eskolan; Buñuelen, bi erlijioso eta nekazal eremua; Lodosan, 13 eta Teologia ikasketak; Martzillan, 104 eta Teologia ikasketak eta Monteagudon 16 eta Fraidegaitegia, hauek guztiak Nafarroan. Gipuzkoan, Donostiako Misiolarien Elkargoa eta Martutenekoa daude, Izangaitza eta ikasketekin. Moja Agustindarrek bi etxe dituzte Nafarroan, bata Aldatzen, 24 erlijioso eta bestea Lodosan; ermitauek, hiru komentu, bat Bilbon, beste  bat Begoñan eta Durangon, eta ikastetxe bat Aretxabaletan (Gipuzkoa), beste bat Mendaron (Gipuzkoa) eta bi kontenplaziozko bizitzarako komentu Mutrikun eta Errenterian, biak gipuzkoarrak; S.P-ko ermitauak, Iruñean, bizitza kontenplatiboko 25 moja hartzen dituen etxe batean bizi dira; Misioneras de Maríak klinika bat du Tolosan (Gipuzkoa); Itsasoz haraindiko misiolariek ikastetxe bat dute Astigarragan (Gipuzkoa); Errekoletoek komentua dute Artziniegan (Araba), bizitza kontenplatiboko 20 mojarekin, beste bat Iruñean eta beste bat Lekeition (Bizkaian) eta, azkenik, Misiolari Errekoletoek Monteagudon beste komentu bat dute Mojagaitegiarekin.

Jatorrizko testua. Bernardo ANAUT

Itzulpena: Elia itzultzaile automatikoa

Itzulpenaren berrikusketa:  Joseba Rodriguez Zuazua