Politikariak eta Kargu publikoak

Horn eta Areilza, José

Politikari eta abokatu bizkaitarra. Cagsanan (Albay probintzia, Filipinak) jaio zen 1880an. Bilbon hil zen, 1936ko uztailaren 30ean, eta Donostiako Polloe hilerrian lurperatu zuten.

Zuzenbidea ikasi zuen Deustun, eta 1900ean amaitu zuen, prentsa nazionalistaren ohiko kolaboratzailea zenean. Bere jardun profesionalean, bere alderdikideen defentsan aritu zen batez ere, Euzkadiko zuzendari Pantaleón Ramírez de Olanoren eta Idiáquez gazte abertzalearen alde egin zuen lana nabarmenduz. Azken kasu hau, errepublikaren garaiko historiaren gogaikarrietara pasako da, "Idiáquez kasua" bezala, zeinetarako Horn beste batzuk kondena baten bidez ezagutua izan zen. Finantza-erakunde gisa, Horn-ek Banco Guipuzcoano, Decano de Abogados de Bilbao, Ebro, Cía. erakundeetan parte hartu zuen, kontseilari gisa. Azukreak eta alkoholak, etab. 1927ko abuztuaren 11n sortutako Bilboko "Compañía Marítima Euskalduna" delakoaren Administrazio Kontseiluko lehen lehendakaria izan zen.

Halaber, hiri bereko Nekazaritzako Merkataritza Bankuaren sorreran parte hartu zuen, eta administrazio-kontseiluan egon zen 1927an desagertu zenean. EAJko politikari gisa, Bilboko zinegotzi eta alkate izan zen 1909an, Abandoko zinegotzi 1911n eta 1913-1917an. 1931, 1933 eta 1936 legealdietan Bizkaiko diputatua izan zen Espainiako Gorteetan eta 1918-1923an senataria. 1918ko urriaren 25ean Woodrod Wilson AEBetako presidenteari zuzendutako gutunaren sinatzaile nazionalistetako bat izan zen. 1931ko irailaren 25eko Gorteetako saioan parte hartu zuen, Udalerri Euskaldunen Batzarrean onartutako Euskal Autonomia Estatutua hizpide zela (Lizarra, 1931ko ekainaren 14a). Bere hitzaldian, plebiszitu bidezko Estatutu bat onartzeko eskatzen den hautesle-erroldaren bi hereneko quorumaren desegokitasuna frogatzen saiatu zen. Lan handia egin zuen Konstituzioak aztertzen eta Euskal Estatutua ahalik eta hobekien idazten.

Basterrechea diputatuarekin batera, 1933an, Errepublikako Gobernuarekin elkarrizketatu zen, Euskal Herriaren egoera azalduz eta azaroaren 5erako iragarrita zegoen Euskal Estatutuari buruzko plebiszitua atzeratzea bidezkoa ez zela ikusaraziz, eta hainbat elementuk, tartean Oriol diputatu arabarrak eta sozialistek, atzeratzeko interesa zutela. 1933ko azaroaren 19ko hauteskundeetan, berriro ere diputatu hautatu zuten Bilboko barrutian, eta Euzko Gutxiengo Nazionalistako buru izendatu zuten. Hurrengo urtean (1934), Euskal Herriko Udalek Euzkadiren interesak zainduko zituen Batzorde iraunkor bat eratu nahi izan zuten, eta horretarako abuztuaren 12an egingo ziren hauteskundeak adostu zituzten. Haien debekua zela eta, Hornek telegrama hau bidali zion Samper gobernuburuari:

"Eusko Legebiltzarreko gutxiengo jeltzalearen izenean eta bere akordioagatik, Vren iritzipean jartzen dut. E. Euskal Autonomia Erkidegoko udalak inposatzea oso desegokia dela, joera ezberdinekin ia erabateko adostasunez, Kontzertu Ekonomiko Administratiboa eta Udal Autonomia urratzeko kexak edo beldurrak bildu eta formalizatuko dituzten Zuzendaritza Batzordeak aukeratzeko iragarritako debekua. Horiek osatzen dituzten Batzordeek Eusko Jaurlaritzarekin hitz egin ahal izango dute. E. duintasunez buru da. Begirunez agurtzen zaitu".

Erref. Aguirre, J. A.: Entre la libertad y la revolución, 1930-1935, Bilbo, 1935, orr. 87, 95, 122, 173-174, 179, 197, 270, 324, 350, 371, 374, 379, 399, 407, 479, 492 eta hurrengoak, eta 567.