Abesbatzen zuzendaria. Zumarragan (Gipuzkoa) jaio zen, 1878ko maiatzaren 21ean. Donostian hil zen, 1929ko urriaren 22an.
Aitarik gabe geratu zen adin txikian eta osaba-izeba batzuekin bizi izan zen. Zazpi urte bete baino lehen, tiple gisa abesten zuen parrokia-elizako koruan, eta bertako organo-jole Juan Leturiak solfeo-erakustaldiak jaso zituen. Garai hartan Nemesio Otaño ezagutu zuen, zortzi urte zituena. Hamalau urte zituela, beka baten bidez, Secundino Salamancara bidali zuten, Humanitateak ikastera; zazpi urte eman zituen izendaturiko hirian, bokaziorik txikiena sentitu gabe, baina bai musika-zaletasun bizia, eta, kontatzen zuenez: "Kantu lauan atzaparka aritzen zen eta tipleak zuzentzen zituen". 1900ean Donostiako San Vicenten sokantria bat lortu zuen, hiru pezeta eta berrogeita hamar zentimokoa, baina karguak berekin zekarren apaiz-karrera amaitzeko betebeharra.
Jose Sotero bere kantu maisuak egindako gestioei esker, erreferentzia betebeharretik salbuetsita geratu zen. Bonifacio Echeverria San Vicenteko organo-jotzailearekin harmonia eta kontrapuntua ikasi zituen Esnaolak, eta ez zuen irakasle gehiagorik izan. Hala ere, esan ohi zuen: "Asko ikasi nuen harengandik Joshe Mari Usandizagarena izan zen. Hainbeste zekien gizajoak! ". Secundino horrela mintzo zenean, Mendi-Mendiyan idazle ahaztezina hila zen. 1902ko irailaren 1ean Donostiako Orfeoiaren zuzendari gisa aurkeztu zen; bere zuzentzeko modua eta taldetik lortzen zituen ñabarduren fintasuna goraipatu ziren. 1906an Easo Ederraren Udal Musika Akademiako solfeo eta kantu irakasle izendatu zuten Esnaola.
1903tik 1906ra Orfeoia lehiaketa gogorretan garaile atera zen eta ondorengo urteetan bere errepertorioa zabaldu eta abesbatza misto bihurtu zuen, lan sinfoniko-koral handienei ekiteko aukera eman ziona. Denbora gehiena Orfeoiak eta Akademiako klaseek ematen bazuten ere, hainbat obra koral konposatu zituen, denak bere zuzendaritza osoak interpretatuak eta gure orfeoi guztien errepertorioak koipeztatzen dituztenak. Hauek dira: Euskal berceuses bi, Peccantem, Salve, Praisku Txomin, Euskal Saltxa, Gabon, Pello Joshepe, Canción de cuna, Neska ezkondu zarra, Praisku galtza zarreta, Adiyo, Deun Ageda, Dringilin dron, Loa loa, Eusko Txirula, Natxak, Consodu.
Secundino Esnaola, musikari handia izateaz gain, benetako euskalduna zen; birzentratua, serioa, indartsua eta gizon ona; hil zenean, berrogeita hamaika urte zituela, Ongintza Ordenako, Alfontso XII.aren Ordenako eta Frantziako Palma Akademikoen Zalduna zen. 1930ean Donostiako Udalak Donostiako Gros auzoko kale bati bere izena ematea erabaki zuen, eta 1937an (ekainaren 15ean) Pinares kalea izan zen.
- Juan Gorostidi: Donostiako Orfeoia. Memoria Artistikoa 1897-1929. Esnaola, III., IV. eta Epilogo kapituluak, 63. orrialdetik 107.era. Primitiva Casa Baroja, Donostia, argitaratze-datarik gabe.