Aita Santua, 1191etik 1198ra. Erromatarra zen eta Klemente III.aren ondorengoa. Leopoldo Austriakoa eta Henrike IV.a eskumikatu zituen 1194an, Gurutzadetatik itzultzean Rikardo Ingalaterrakoa espetxeratu zutenean. Iruñeko Antso Azkarrari Errege titulua berrezarri zion, erromatar kuriak 1134tik ukatzen baitzion. Ezagutzeko bulda 1196ko martxoaren 29a baino geroagokoa da, oraindik «nobilis vir dux Navarre» deitzen baitio, eta urte bereko maiatzaren 28an «illustris rex Navarrorum». Aintzatespen hori izan zen Nafarroako erregeak eta Leongo erregeak almohadeekin zuten aliantza hausteko prezioa, gatazkarik izanez gero, Gaztelako Alfontso VIII.a etengabeko mehatxua baitzen bi erresuma kristauen segurtasunerako. Eta mehatxu militarra izateaz gain, barne liskarrak eta aitzakiak eragiten zituen. 1198an, Zelestino III.a Aita Santua hil zen eta Inozentzio III.a oinordetu zen, zeinaren aitasantutzan Gaztelako erregeak euskal erresumari egindako erasoa burutu zuen, Araba, Durangaldea eta Gipuzkoako lurrak militarki okupatuz. Zelestino III.a Aita Santuak hainbat Bula aldarrikatu zituen, horien artean Irantzuko Monasterioari 1193. urteko Abartzuza eta Ibiriku hiribilduen dohaintza berresten diona [BCMN, 1911, II, 5. zk., 16] eta Baionako apezpikuari 14. urtean zuzentzen dizkion biak. 428-436 eta «EHRB», 1892, I, pp. 557-560].
Antonio BENGOECHEA
Antonio BENGOECHEA