Literatoak

Zabala Echeverria, Alfonso María

Idazle gipuzkoarra, Ezkio-Itsason 1847ko urtarrilaren 24an jaioa eta Hernanin 1919ko abuztuaren 11n hila.

Gasteizko apaiztegian ikasi zuen, Hondarribian, Zegaman eta Donostian apaiz lanetan arituz. Euskal-Erria aldizkariko kolaboratzailea (1880), 1881ean Irungo Euskal Jaietako literatur epaimahaiko kide izan zen, Campión, Manterola eta Otaeguirekin batera. Hondarribiko Euskal Jaietan saritua, Ondarrabiko Ama Guadalupekoaren kondaira (1882) lanagatik. 1887an Gabon gau bat ipuina saritu zuten, Donostiako Lore Jokoetan. Filiazio integristakoa izan zen, eta Euskal Esnalea-ko lehen zuzendarietako bat. Gerra karlistan kapilau izana zen. Donostiako Gazteria Integristan estreinatutako Apari merke [Afari merkea] ekitaldi batean komediaren egilea: Periyaren zalapartak [Azokako zalapartak], (1911), Jauregi-errotako astoa bakarrizketa (1912) eta Urruti-izketa komediaren [Telefono bidezko solasaldia], eta beste Melitonaren bi senarrak [Melitonaren bi senarrak] (1918). Hitz lauz idatzi bazuen ere, bertan badago bertsogintzaren bat tartekatua. 1962an "Auspoa" k Gabon gau eta beste ipuin asko argitaratu zuen.

Epaiketak:

"Zabala jaunak beste idatzi guztiek baino hobeto konposatzen zituen komediak. Abildade handia zuen horretarako, eta burutik berez eta ahaleginik gabe ateratzen zaizkio. Bere komedia guztiak alaiak dira, atseginak, alaiak... herriz herri ibiltzen dira...". (Euskal Esnalea, 1919, or. 278).

"Bere euskal idatziek herriekin (Hondarrabi, Zegama, Donostia eta Hernani) harremana dutela diote. Guadalupeko Ama Birjinaren historia Hondarrabian konposatua izango da. Ipuinei dagokienez, batzuk Zegamako hizkeran konposatu zituen, eta denak Zegaman edo inguruetan gertatzen dira. "Gabon Gau bat" izenburupean kaleratu dute Goierriko dejo bat ere". (Auspoa, 16, p. 10).

.
  • AUSPOA: "Alfonso Mª Zabala Echeverria", Auspoa, n. 16, orr. 9-22.
  • EUSKAL ESNALEA: "Alfonso Zabala jauna", Euskal Esnalea, 1919, p. 278.
  • GARRIGA, G. "Euskal Bibliografia Inbentarioa", Instituto Americano de Estudios Vascos, 1958, orr. 95; 1961, P. 38/9.
  • LABAYEN, A: Euskaro Antzokia, t. II.- Katalogoa.
  • VINSON, J: Essai d'une Bibliographie Basque t. II, or. 639. Cortazar, N.: Ehun euskal autore. Oharrak. 29. zk.