Gabiria, Atxarbe.
Idazle, musikari eta euskerologo gipuzkoarra. Oiartzunen jaio zen 1911-24an eta 1979ko ekainaren 30ean hil zen.
Zuzenbidean lizentziatu zen Zaragozako Unibertsitatean. Euskal musika konpositorea eta txistularia. Horrekin hasten da Oñatibiatarren saga. Zaragozako "Eusko Ikasleak" taldeko sortzaileetako bat izan zen, Espoz y Mina 7 herriko Estornés Lasa familiaren etxean egoitza zuen elkartea. Jose eta Manu anaiekin osatu zuen txistulari banda. Euskara klaseak Dionisio Oñatibiak eta Ramon Dorronsorok hartzen zituzten. Oñatibia anaien ekitaldiak Aragoiko Frontoian burutu ziren, "Eusko Ikasleak" taldeak antolatutako jaialdian. Txistuan, dantzan eta pilotan zeuden Oñatibia dinamikoak.
1936ko gerrak erbesteratuta, Parisen finkatu zen, eta "Eresoinka" Euskal Kultur Enbaxada prestatzen ari zen euskal artista talde handi batean sartu zen. Enbaxada horren arduraduna Manu de la Sota zen. Jose Antonio Agirre Lendakariaren inguruan biltzen zen 1930eko euskal artearen elitea: Gabriel Olaizola, koruaren zuzendaria; Jesus Luis Esnaola, dantza taldekoa; Jordá Gallastegui, konpositorea. Bakarlarien artean, Ramon Laboyda tenorea, Donostiako "Saski Naski Pozpoliña"ren sortzailea, Pepita Embil eta Matilde Zabalbeaskoa, entitate bereko sopranoak. Oñatibiatarrak Josuk ordezkatzen zituen dantza taldean eta Joanek, txistukoa lehenik.
Dominikar Errepublikan bildu ziren 1939an Eusebio de Irujo, Juan Oñatibia, Iñaki de Urreiztieta, Jose Estornes, Jesus Galindez eta Mexikora, Miamira eta beste hainbat euskal herritar. Juan Oñatibiak abesbatza bat osatu zuen berehala, eta Colón Ikastetxean eskaini zuen lehen emanaldia, Galindezen hitzaldi bat irudikatuz. Gero irratira eraman zuen. Juan Oñatibiaren abesbatza hileta masoniko baterako eskatu zuten. Trujillo diktadoreak bere egoitzan hori entzuteko nahia jakinarazi zuen. Oñatibiaren erantzuna hura desegitea izan zen.
1940an La Guayrarako ontziratu zen. Caracasen, Iñaki de Urreiztieta, Miguel Pelai, José Estornés, Andoni Arocena, Santxo de Beurko eta beste asko biltzen zituen "Ekin" kultur taldean sartu zen. Han sortu zen "Euzkadi" aldizkaria. Zortzikote bat sortu zuen aipatutako batzuekin eta bere anaia Joserekin. 1946an "Argia" astekaria sortu eta zuzendu zuen Caracasen, eta New Yorken argitaratzen jarraitu zuen 1958ra arte. Organo, konposizio eta zuzendaritza ikasketak egin zituen "New York College of Music" zentroan. "Euzkadi Group" sortu zuen, koru kantu, dantza eta euskal bizitza topikoaren eszenifikazioen ikuskizuna. Ikuskizuna Estatu Batuetan zehar ibili zen behin baino gehiagotan. 1954an "Folkways and Songs" delakoak euskal kantuz osatutako diskoa grabatu zion, berak interpretatutako txistu musikarekin. Jesus Galindez Eusko Jaurlaritzak New Yorken duen ordezkariaren desagerpenaren aurrean, Agirre lehendakariak Juan Oñatibia izendatu zuen kargu horretarako, 1954tik 1963ra. Juan Oñatibiak bere oroitzapen-liburuan laburki azaltzen digu:"Galindez Frantziatik Stora joan zen. Igandean. Ni ere, Venezuelara joan nintzenean, Santo Domingotik pasatu nintzen, eta han ezagutu nuen. New Yorkera etorri zen bizitzera. Geroxeago Galindez Euzkadiko delegatu izendatu zuten; Eta orain nik... Bada, bera desagertua zen".
"Euzkadi Group"-en sorreran bere anaia Manuk parte hartu zuen. Olaetatarrek, Bitorrek eta Lourdesek, prest jarri zuten dantzarien taldea. Tere Oñatibiak, Yonen arrebak, jantziak prestatu zituen. Oñatibiako "Euskadi Group" taldean, aipatutakoez gain, Maritxu Ezkurra eta Emili Idoyaga abeslariak, Olaeta, Iriarte eta Beobide txistulariak, Manu Oñatibia eta bera aritu ziren.
Mende laurden baino gehiagoko erbestealdiaren ondoren, Euskal Herrira itzuli zen 1963an. Berehala euskara irakasten eta irakasleak prestatzen aritzen da. Irratian eta egunkarietan euskara klaseak ematen ditu atsedenik gabe, diktadura bete-betean lan zaila. Bartzelonako Tagore Eskolarekin elkarlanean, ikastoletako irakasle eta andereñoentzako espezializazio ikastaroak antolatu zituen Loiolan (1968-1971). 1965. urtean Euskera Irrati Bidez argitaratu zuen. Irratiko euskara metodoa, 10 edizioren berri izan zuena. Azkena Erriaren euskara batua izenburupean batutakoa. Jolas Bidez metodoa ere sortu zuen, haurrei kantu, erritmo eta dantzen bidez euskara irakasteko. Oiartzungo Laurtaun Abesbatzaren sortzaile eta zuzendaria izan zen.
Musika erlijiosoa eta folklorikoa egin zuen, eta txistu, organo eta orkestrarako musika ere landu zuen. Hainbat euskal dantza sortu zituen: "Donibane", "Eni danza", "Mirandaola", etab.
Diktaduraren azken aldian, bere euskara klaseak prentsan sartzea lortu zuen. Bere jardueraren beste alderdi bat "Usandizaga" disko-editorearen sorkuntza da. Bertan, besteak beste, Euskal Herriko Himnos Marianos argitaratu zuen, Usandizaga abesbatzak interpretatuta. Bigarren seriea euskal musika koralari eskaini zioten. Gainera, euskarara itzulitako ipuin klasikoen bilduma bat argitaratu zuen, arlo horretan zegoen hutsunea bete nahian.
Hil baino aste batzuk lehenago, Euskararen analisi morfologikoari buruzko doktore-tesia aurkeztu zuen Parisko Unibertsitatean. Hizkuntzaren egitura orokorrak. Hirugarren zikloko doktoretza eman zioten hil ostean, "très bien" kalifikazioarekin, 1983-03-22an. Renoko Unibertsitateak (Nevada) gonbidatuta, euskara ikastaroak ematera, txistulari eta dantzari taldeak prestatzera. Ameriketako Estatu Batuetako mendebaldean egiten dituen jarduerak "Newsletter" Renoko Unibertsitateko The basque studies program delakoaren organoan islatuko dira. Euskaltzain urgazlea zen, eta Euskerazaintza Euskararen Herri Akademiako kidea. Bere desagerpenaren eragina omenaldi jarraituetan islatu zen (Nevada-Renoko Unibertsitatea, Sorbona, Gipuzkoako Aldundia, Hendaiako "Haize Garbia" Kultur Elkartea). Bere herriak hainbat ekitaldi egin zituen bere omenez. Euskal prentsa ("Goiz Argi", "Saski Naski", etab.) tarte zabalak eskaini zizkion, baita aipatu dugun Renoko Unibertsitateko aldizkaria ere.